‘Mijn moeder is er vrijdag niet meer. Ze wil dat ik die spuit erin douw. Geen vader geen moeder. Het is wat het is.’ De 16-jarige Tygo lijkt wel zonder emoties als hij over de aanstaande euthanasie van zijn moeder praat. Je mag huilen, geven de begeleiders aan. Maar geen tranen, lijkt het. Ik was zelf voor verhalen al diverse keren bij jongens (en meiden) die een op zijn zachtst gezegd minder fijne jeugd achter de rug hebben dan ik. Ook toen viel het me op dat sommige jongeren wel heel koel en onaangedaan kunnen overkomen. En ook nu doet dat wat met me.

7 opvanglocaties gehad

Allerlei vragen komen op. Gaat deze Tygo in de actiestand omdat hij zijn gevoelens anders niet de baas kan? Heeft hij zoveel heftige dingen meegemaakt dat de aanstaande dood van zijn moeder gewoon onderdeel wordt van zijn routine? Kan hij überhaupt nog wel emoties hebben? Zonder te willen suggereren dat Tygo huiselijk geweld heeft meegemaakt: ik weet van ervaringsdeskundigen dat zij zichzelf afleerden verdrietig te zijn, bang om zwak over te komen en meer klappen te krijgen. Spelen er nog andere dingen? Ligt het aan de opvoeding, aan foute vrienden?

Of moeten we gewoon accepteren dat er altijd jongeren zullen zijn zoals deze jongens in de documentaire? Om welke reden dan ook hebben meerdere jongens die we leren kennen een crimineel pad gekozen. Sommigen geven toe vaak agressief te zijn geweest. Velen zijn al op 5,6,7 verschillende opvanglocaties geweest. Ook nu weer treffen ze nieuwe begeleiders. Die in ieder geval proberen de jongens te leren op eigen benen te staan.

Band doorbreken met oude vrienden?

Journalisten horen, eigenlijk net als sociaal werkers, veel vragen te stellen, niets in te vullen. Ik probeer dus ook nu weer geen conclusies te trekken over hoe het met deze jongens verder moet. Maar glashelder maakt deze documentaire wel dat hen nog een zware weg wacht. Als het over het thema ‘vriendschap’ gaat, vertelt een van hen dat hij zich beseft dat hij met sommige van zijn oude ‘vrienden’ beter niet meer kan omgaan. Want die zijn blijkbaar niet bepaald een goed voorbeeld voor hem. Maar die band doorbreken is ontzettend lastig, weet hij ook.

‘Ik ga nog zoveel doen’

Tygo zegt op een gegeven moment dat hij gaat stoppen met roken. ‘Ik ga nog zoveel doen in mijn leven’. Ook dat heb ik jongens en meiden waar Tygo me aan doet denken vaker horen zeggen. Hoe word je als sociaal werker niet moedeloos van cliënten die hun leven nu echt gaan omgooien en toch weer afglijden… Maar hopelijk lukt het Tygo echt en komen ook de andere jongens hier weer uit.

Bewustwording

Ik kreeg zelf, ik denk ook door het vele schrijven over zorg en welzijn, veel lessen in relativering. ‘Wees maar heel dankbaar dat je een relatief makkelijk leventje hebt gekregen ten opzichte van anderen.’ Ook Jongens zonder thuis bekijken is zo’n les. En ja, natuurlijk zijn ook 16-jarigen zelf verantwoordelijk voor hun keuzes. Het lukt het ook veel jongens en meiden wel om een prachtig leven op te bouwen, ondanks afwezige ouders, ondanks een moeilijke start. Maar dan nog: bewustwording is altijd goed. Daar draagt deze documentaire wat mij betreft zeker aan bij.

Informatie

Jongeren die zich zonder thuisbasis staande moeten houden, worden bij Wonen Met Kansen op weg geholpen naar een zelfstandig leven. Stukje bij beetje, met vallen en opstaan, maar met het rotsvaste vertrouwen dat de begeleiders in hen stellen.

• Regie: Maria Mok & Meral Uslu
• Omroep: KRO-NCRV
• De documentaire Jongens zonder thuis is te bekijken op 2Doc.nl