‘Als je de steunkousen aantrekt, kom je ook in iemands privéleven’, zegt Anja Machielse. Volgens de hoogleraar aan de Universiteit voor Humanistiek is ‘het versterken van de geestelijke weerbaarheid van ouderen een van de belangrijkste taken van de sociale professional’. Daar is tijd en ruimte voor nodig, aldus Machielse, ‘die persoonlijke aandacht heeft toegevoegde waarde in iemands leven, maar hoe maak je dat concreet zichtbaar?’

Sociaal werker

Voor de sociaal werkers moet de onderliggende vraag bij de hulp aan kwetsbare ouderen altijd zijn, aldus Machielse: ‘In welke vorm kan ik de hulp zo goed mogelijk bieden. Ik kom in mijn onderzoek veel kwetsbare ouderen tegen die de praktische hulp heel fijn en nodig vinden. Maar waar het die ouderen echt om gaat is dat ze als persoon gezien worden. Zij willen praten over wat hun bezighoudt, het gemoed, hun angst of juist de mogelijkheden voor de toekomst.’

Zingeving

Ondanks dat sociaal werkers veel meer dan verzorgenden gewend zijn om te kijken wie ze voor zich hebben, wordt hulp en ondersteuning door de professionals nog te veel opgevat als: “wat is de hulpvraag en wat moeten we daar voor regelen”. Machielse: ‘Voor ouderen gaat dat al vaak te snel. Zij willen ook met iemand praten over zingeving en terugblikken op hun leven. Of over het naderende einde van het leven. Maar het uitgangspunt van de meeste professionals is hoe ze iets concreet kunnen regelen, waardoor ze concreet resultaat kunnen laten zien.’

‘Het is een illusie dat programma’s tegen eenzaamheid werken. We moeten nu zorgen dat mensen van 45 en 70 jaar niet in eenzaamheid belanden.’ Aldus hoogleraar Jenny Gierveld. Drie deskundigen discussiëren over eenzaamheid: ‘De oudsten onder ons kunnen niet meer uit hun eenzaamheid geholpen worden.’ Lees meer>>

Zichtbaar

‘Het probleem voor professionals is de vraag hoe je zichtbaar kunt maken dat je toegevoegde geestelijke waarde hebt in het leven van je cliënt’, zegt Machielse. ‘Hoe kun je verantwoorden dat jouw praatje met een oudere van grote waarde is. Naar je eigen werkgever toe, maar ook naar jezelf. Als je cliënt zich veel prettiger voelt met jouw gesprek, hoe maak je dat zichtbaar?’

Het praatje

Het antwoord is dat zorgorganisaties niet alleen tijd moeten vrijmaken voor “het praatje” van hun professionals met hun kwetsbare cliënten. Maar ook de professionals de ruimte daarvoor moeten geven: Machielse: ‘Soms komen er geen concrete resultaten uit een gesprek, maar heb je wel kunnen meedenken met je cliënt over de aanpak van dagelijkse dingen. Integrale hulp door één professional bevordert de aandacht voor zingevingsaspecten.’

Wijkteam

De wijkteams hebben ook een integrale werkwijze. Daar zit de ruimte in voor de professional, zou je denken. Niet helemaal, volgens Machielse: ‘Meedenken over kwaliteit van leven en zingeving kom ik niet veel tegen bij wijkteams. Daar zijn professionals meer bezig om zoveel mogelijk de beperkingen voor de cliënt te ondervangen en kwetsbare mensen zoveel mogelijk te activeren. Er is meer aandacht nodig voor de belemmeringen in het hoofd van je cliënt,’ vindt Anja Machielse.