In drie kwart van de meldingen van ouderenmishandeling door professionals is er geen sprake van opzet, maar van ontspoorde zorg door overbelasting van de verzorgende. Dat is een van de conclusies in het SCP-rapport over ouderenmishandeling dat op 15 juni is verschenen. Opmerkelijk: de meldingen bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg gaan bijna altijd over fysiek geweld. Maar psychisch geweld tegen ouderen wordt het vaakst in andere onderzoeken gemeld.

Ouderenmishandeling

De SCP-publicatie is het eerste brede onderzoek naar ouderenmishandeling sinds 20 jaar. De onderzoekers Inger Plaisier en Mirjam de Klerk gebruiken verschillende wetenschappelijke deelonderzoeken, zoals de meldingen bij het Steunpunt Huiselijk Geweld en meldingen bij de IGZ. Je spreekt van ouderenmishandeling als het gaat om fysiek of psychische geweld, verwaarlozing, seksueel misbruik of financiële uitbuiting van 65-plussers.

Incidenten

Uit het zogenoemde “Barometersonderzoek” van het Verwey-Jonker Instituut blijkt dat 40 tot 50 procent van de professionals een geval van ouderenmishandeling kent. In 15 tot 20 procent van de mishandelingen was de pleger een collega. In drie jaar tijd werden 67 incidenten bij de IGZ gemeld die door professionals waren gepleegd. In 35 gevallen werd ouderenmishandeling vastgesteld.

Ouderenmishandeling wordt meestal niet of te laat herkend. Professionals en vrijwilligers kunnen een belangrijke rol spelen bij het signaleren. ‘Daarvoor is meer bewustwording en minder handelingsverlegenheid nodig.’ Lees meer>>

Overbelasting

‘Ontspoorde zorg’ wordt door instellingen vaak als reden opgegeven. Het is een vorm van geweld, die niet met opzet wordt gepleegd, maar onder druk van overbelasting. Instellingen geven aan ‘mishandeling’ vaak een te zware term te vinden. In het merendeel van de gevallen wordt de mishandeling, volgens de zorgorganisaties, door familieleden gepleegd.

Sociale isolatie

In de onderzoeken wordt een verstoorde afhankelijkheidsrelatie vaak als oorzaak voor het geweld aangegeven. Maar de SCP-onderzoekers maken duidelijk dat de afhankelijkheid zeker niet de enige oorzaak is. ‘Experts, ouderen en professionals noemen ook sociale isolatie en sociaalmaatschappelijke factoren als risicopunt. De ondervraagden wijzen op de marginale positie en de verminderde maatschappelijke waarde van ouderen.’ In begrijpelijk Nederlands betekent het dat, hoe wij denken over de plek van ouderen in de maatschappij, dit ook een rol speelt bij de oorzaak van ouderenmishandeling.

Slachtoffers

Bij de Steunpunten Huiselijk Geweld zijn in 2014 door kenniscentrum Movisie ruim 2400 gevallen van ouderenmishandeling geregistreerd. Toch is er, ondanks de verschillende onderzoeken die zijn gebruikt voor dit SCP-rapport, nog ‘beperkt zicht op het huidige aantal slachtoffers’, aldus de SCP-onderzoekers. ‘Bij enquêtes blijven slachtoffers veelal buiten beeld, waardoor het werkelijke aantal wordt onderschat.’

Lees in het E-magazine Transformatie belangrijke artikelen over transformeren uit Zorg + Welzijn, Gemeente.nu en Sociaal bestek. Download hier >>