In de sociale wetenschappen is er veel kritiek op het armoedebeleid, stelt onderzoeker Jurriaan Omlo in het Movisie-dossier ‘Wat werkt bij armoedebestrijding’. Zo lukt het maar niet om armen goed te bereiken, is het beleid bureaucratisch en onpersoonlijk en is er onvoldoende inzicht in de leefwereld van armen zodat de hulpverlening niet effectief genoeg is.

Effectief
Al die aandacht voor wat niet werkt, gaat volgens Omlo soms ten koste van de aandacht voor wat wél werkt. In het dossier zet hij de feiten en cijfers uiteen en omschrijft hij wat bewezen effectief is in armoedebestrijding. Om armoede echt te bestrijden moeten we houden met de volgende werkzame factoren:

Psychologisch kapitaal
Er is wilskracht, veerkracht, volharding en creativiteit nodig om met moeilijke levensomstandigheden om te kunnen gaan. Niet iedereen heeft voldoende psychologisch kapitaal om dit te doen. Vooral gebrek aan wilskracht is de oorzaak van maatschappelijke problemen. Wilskrachtoefeningen, motiverende gespreksvoering en oplossingsgericht coachen zorgen voor positieve resultaten. Sociaal professionals moeten vooral het zelfvertrouwen en zelfbewustzijn helpen ontwikkelen door mensen in armoede te begeleiden bij het ontwikkelen van hun eigen vaardigheden. 

Sociaal kapitaal
Er moet aandacht zijn voor het benutten van het sociaal netwerk in de vorm van sociale steun van familie, vrienden of buren. Ook is er veel bewijs dat lotgenoten elkaar kunnen helpen. Sociale verbindingen met mensen uit andere groepen (bridging) levert waarschijnlijk meer op dan verbindingen met mensen uit de eigen groep (bonding). Korte, vluchtige contacten met kennissen kunnen soms bijzonder krachtig zijn in het zoeken naar een baan bijvoorbeeld. Omdat deze deuren openen naar nieuwe werelden en andere informatie.

Maatschappelijk kapitaal
Om te kunnen empoweren zouden kwetsbare groepen meer macht moeten hebben op het politiek-maatschappelijk niveau. Zo zouden ze invloed moeten kunnen uitoefenen op thema’s als vooroordelen, uitsluiting, toegankelijkheid, en wetgeving. Dat is eenvoudiger te realiseren wanneer men zich organiseert in groepen zoals belangengroepen, cliëntenraden en zelforganisaties.

Economisch kapitaal
Werk is de beste manier om uit de armoede te ontsnappen. Meer dan veertig procent van de armen komt dankzij werk boven de armoedegrens uit. Niet alleen zorgt werk voor een stijging van het inkomen, ook het sociale netwerk wordt groter. Om mensen in armoede aan het werk te helpen is het belangrijk dat er betaalbare kinderopvang, goed openbaar vervoer en jobcoaching beschikbaar zijn.

Schaarste
Omlo onderstreept in het dossier ‘de psychologie van de schaarste’ die laat zien welke effecten armoede heeft op wat iemand wel en niet kan. Zo zou men bij goed beleid rekening moeten houden met de bandbreedte van mensen in armoede. Door de korte termijn problemen die ze ervaren kunnen ze vaak geen goede lange termijn beslissingen maken.