De Transitiecommissie Stelselherziening Jeugd bekijkt in opdracht van het Rijk, de VNG en IPO of de regionale jeugdzorgplannen van de gemeente goed genoeg zijn. In deze transitiearrangementen geven de gemeenten aan hoe zij de overgang van de jeugdzorg van het Rijk en provincies naar de gemeenten willen vormgeven. Nog maar 13 van de 41 jeugdzorgregio’s krijgen van de TSJ groen licht om hun plannen uit te voeren. ‘Twee regio’s hebben nog geen afspraken gemaakt, de rest zit in het oranje’, zegt TSJ-voorzitter Leonard Geluk.
Budget
Dinsdagavond 12 november presenteert de commissie haar bevindingen over de arrangementen die in de 41 regio’s zijn opgesteld. Er moet snel helderheid komen over het budget dat gemeenten krijgen, aldus de TSJ in haar oordeel. En dat oordeel is van groot politiek belang, omdat de commissie onafhankelijk naar de voortgang en de uitkomsten van afspraken tussen gemeenten en jeugdzorgaanbieders heeft gekeken.
Jeugdzorg
Per 1 januari 2015 moet de overheveling van de jeugdzorg – inclusief budget – een feit zijn. De afspraken (transitiearrangementen) voor 2014 zijn belangrijk om de continuïteit van de zorg voor jeugd in stand te houden. Uiterlijk 31 oktober hadden de plannen rond moeten zijn.
Regie
De Bureaus Jeugdzorg lopen volgens Geluk een groot risico als er geen goede zorgafspraken worden gemaakt. ‘Minstens de helft kan omvallen als er geen strakke regie komt bij de overheveling. En dat is de verantwoordelijkheid van de staatssecretarissen van VWS en Justitie.’
Jeugdreclassering
De staatssecretarissen moeten de regie nemen over de transitie van de Bureaus Jeugdzorg, vindt Commissievoorzitter Geluk. ‘Door de Bureaus Jeugdzorg om de tafel te roepen en af te spreken hoe het deel jeugdreclassering en jeugdbescherming in stand gehouden kan worden. Daarnaast moet er een plan komen voor de overheveling van professionals naar lokale voorzieningen. Dat is maatwerk, hier moet iemand regie nemen die stelselverantwoordelijk is.’
Optimistisch
Leonard Geluk is wel optimistisch: ‘Wij denken dat het mogelijk is de komende zes weken de afspraken tussen gemeenten en zorgaanbieders rond te maken. Staatssecretaris Van Rijn van VWS heeft laten weten in december duidelijkheid te geven over het budget. Er is wel nog een discrepantie in de verhouding tussen zorgvolume dat de zorgverzekeraars opgeven en het budget dat de gemeenten hanteren. Dat moet vóór 1 december helder zijn.’
Zachte landing
Jeugdzorg Nederland, de brancheorganisatie voor jeugdzorgaanbieders, liet gisteren weten dat voor ‘een zachte landing’ minstens drie jaar nodig zouden zijn. ‘Op zich een logische gedachte’, vindt Leonard Geluk. ‘Gemeenten kunnen voor 2015 afspraken maken, maar als ze een jaar later met andere aanbieders in zee gaan, vallen de traditionele zorgaanbieders ook om. Wij zeggen: Gemeenten en zorgaanbieders moeten elkaar kennen en vertrouwen. Ze mogen elkaar niet laten vallen. Dat is nu nog niet overal het geval. Beide partijen moeten onderkennen dat de continuïteit van de zorg een gezamenlijke verantwoordelijkheid is.’
Inzet
Dat het merendeel van de jeugdzorgregio’s nog in het “oranje” zit schept niet bepaald een beeld van samenwerking en vertrouwen tussen gemeenten en zorgaanbieders. ‘Het geeft inderdaad een dubbel signaal,’ vindt Geluk. ‘Enerzijds zijn partijen op de goede weg, anderzijds moet er nog veel gebeuren. Als iedereen de komende zes weken met aandacht inzet voor goede afspraken, moet een zachte landing voor de jeugdzorg mogelijk zijn.’
De Transitiecommissie Stelselherziening Jeugd (TSJ) legt de lat te hoog, bv door nu al van gemeenten te verwachten dat ze aangeven welk deel van het budget ze in 2015 voornemens zijn te besteden aan welke instelling. En wat de frictiekosten zijn. Dat kan allemaal nog niet. Het budget per 2015 is niet eens bekend.
Het lijkt er op dat de TSJ de continuïteit van de instellingen belangrijker vindt dan de vernieuwing van het jeugdstelsel. De doelstelling daarvan is dat er meer preventie en hulp dicht bij huis wordt geregeld, dat ook de toegang (thans taak BJZ) minder bureaucratisch en dicht bij de cliënt geregeld wordt, en dat er ‘ontzorging’ gaat plaatsvinden. Dat betekent dus automatisch het verdwijnen van de indicatiestelling bij de BJZ en op afzienbare3 termijn is een daling van zorgproductie bij residentiele voorzieningen van 20 tot 30% te verwachten. Zorginstellingen weten dus al enige tijd dat ze flink moeten afslanken. Dat alles hoeft de zorgcontinuiteit niet in de weg te staan. Snel inspelen op de nieuwe situatie moet nu het credo zijn voor instellingen. Uitstel of een nieuw vangnet schuift de problematiek alleen maar door naar de toekomst. En daar is de sector niet mee gebaat.
De TSJ grijpt wel erg snel naar het paardenmiddel om de regie van de transitie deels bij de staatssecretarissen te leggen. Regionaal worden thans afspraken gemaakt om de mobiliteit van personeel te verhogen.