Meer dan de helft van de sociaal werkers meldt situaties met discriminatie niet, blijkt uit onderzoek van Movisie. Bovendien wordt discriminatie in de wijk vaak niet herkend. Onderzoeker René Broekroelofs vertelt hoe het anders kan.
Wie ben je en wat is jouw betrokkenheid bij ‘de aanpak van discriminatie’?
‘Ik ben senior onderzoeker bij Movisie en bij het Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS) op de aanpak van discriminatie en interventies. Ik heb zelf te maken met discriminatie, zowel op etniciteit als op seksuele geaardheid. Mede daarom vind ik het heel belangrijk me in te zetten voor sociale gelijkheid.
Er gebeurt heel veel op dat thema, maar we moeten wel doen wat werkt. Uit de literatuur weten we dat sommige veelgebruikte interventies waarschijnlijk niet of averechts werken, dat is natuurlijk superzonde van alle inspanningen. Mijn missie is dat alle gebruikte interventies gebaseerd zijn op evidence based kennis.’
Wat weten we over werkzame mechanismen bij de aanpak van discriminatie?
‘Die benoemen we in het vernieuwde Wat werkt-dossier over het verminderen van discriminatie. Inlevingsvermogen en empathie zijn mechanismen die goed werken tegen alle vormen van discriminatie. Als je het verhaal hoort van iemand die gediscrimineerd wordt, kan perspective taking ontstaan: je gaat je afvragen hoe het zou zijn als je in de schoenen van die ander zou staan.
Je ontdekt dat je niet zoveel van elkaar verschilt als je dacht, en je gaat positiever over die ander denken. Dialoogbijeenkomsten en ontmoetingen in de wijk kunnen helpend zijn. Maar begin niet met een uitleg over stereotypen, want dan worden die stereotypen versterkt in het brein, en luister je niet meer zorgvuldig naar het persoonlijke verhaal.
Een ander werkend mechanisme is de sociale norm versterken. In een wijk waar regenboogvlaggen uithangen, ga je automatisch mee in die norm. Symboolpolitiek kan soms nuttig zijn. Bewustwordingscursussen werken alleen als iemand echt intrinsiek gemotiveerd is. Anders kan zo’n cursus juist averechts werken, als iemand de hakken in het zand gaat zetten.’
Nieuw hierin is de aandacht voor het tegengaan van discriminatie van mensen met een beperking (validisme). Kun je hier meer over vertellen?
‘Mensen met een beperking lopen vooral aan tegen functioneel beperkt worden, zoals vanwege ontoegankelijke gebouwen. Ook een deel van de mensen met een licht verstandelijke beperking voelt weinig controle over hun leven, omdat informatie voor hen niet toegankelijk is. Bewustwording en de sociale norm zichtbaarder maken helpen deze discriminatie tegengaan.
Wat averechts werkt zijn activiteiten waarbij mensen willen ervaren hoe het is om blind te zijn of met een rolstoel te leven. Zij hebben nooit de zintuiglijke ontwikkeling doorgemaakt van ervaringsdeskundigen. Een werkgever die zelf in een rolstoel gaat zitten kan angstig worden om iemand met een lichamelijke beperking aan te nemen, onder het mom van “Die kan dat werk helemaal niet aan”.
