Het demissionaire kabinet mag alleen nog de broodnodige zaken afhandelen. Komende week gaat de Tweede Kamer zich buigen over de vraag welke onderwerpen nog worden behandeld en welke onderwerpen door de Kamer controversieel worden verklaard. De onderwerpen uit laatstgenoemde categorie worden dan doorgeschoven tot na de verkiezingen. Tot er een nieuw kabinet zit. Op nieuwe wetsvoorstellen of Kamerbrieven met daarin nieuwe plannen hoeven we tot die tijd niet te rekenen.
Voor het sociaal domein heeft dat behoorlijk wat gevolgen. Vereniging Divosa roept de politiek daarom op dat belangrijke en urgente ontwikkelingen in het sociaal domein de komende tijd niet van de politieke agenda mogen verdwijnen. Zo vraagt het onder meer aandacht voor bestaanszekerheid en het doorzetten van de herziening van de Participatiewet. ‘Zodat er meer ruimte komt voor de menselijke maat, vertrouwen en begrijpelijkheid én zodat iedereen kan meedoen.’
We noemen vijf belangrijke dossiers waarvan het nu spannend is of ze controversieel verklaard worden of niet.
1. Wat betekent dit voor de Wams?
De Wet aanpak meervoudige problematiek sociaal domein (ook wel bekend als Wams) is beoogd om knelpunten weg te nemen in relatie tot gegevensuitwisseling en privacy in het sociaal domein, met name voor de aanpak van meervoudige problematiek. Het wetsvoorstel beoogt een integrale aanpak waarbij verschillende domeinen samenwerken om problemen aan te pakken. Het wetsvoorstel is al voor de val van het kabinet aangeboden aan de Tweede Kamer en lijkt op een grote meerderheid van de Tweede Kamer te kunnen rekenen. De kans bestaat dus dat de Wams wel ‘gewoon’ behandeld gaat worden.
2. Prijsplafond verdwijnt, wat betekent dat voor de bestaanszekerheid?
Het energieplafond voor gas en energie werd opgetuigd voor 2023. Maar dit prijsplafond voor stroom en gas voor alle huishoudens, uiteraard tot een bepaald verbruik, geldt alleen voor dit kalenderjaar. Nu de prijzen voor gas en energie weer op het oude niveau liggen, zal het prijsplafond weer verdwijnen. Wel sprak het kabinet dit voorjaar over de mogelijkheid om de huishoudens die dat echt nodig hebben te blijven helpen. Inmiddels lijkt er steeds meer duidelijkheid te komen over hoe dat gaat gebeuren. Het kabinet trekt 2 miljard euro uit voor armoedebestrijding, zo berichtte RTL Nieuws vorige week. Dit geld gaat onder andere naar hogere zorgtoeslag, huurtoeslag en kindgebonden budget voor de laagste en de middeninkomens. De precieze plannen worden bekend op Prinsjesdag.
3. Wordt de Hervormingsagenda Jeugd doorgezet?
Wat gaat er gebeuren met de verbeterplannen voor de jeugdzorg die voortvloeien uit de Hervormingsagenda Jeugd en het Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming? Dat is de hamvraag voor het jeugdzorgbeleid. De Hervormingsagenda Jeugd bevat een groot pakket maatregelen om de jeugdzorg te verbeteren. De focus ligt daarin vooral op kwetsbare kinderen en gezinnen. Tijdens het Kamer over de Hervormingsagenda, net voor de kabinetsval, was er brede steun voor de voorgenomen veranderingen. Toen wilde de Tweede Kamer zelfs een versnelling aanbrengen in het proces.
Maar de vraag is of dat ook haalbaar is. Ronnie van Diemen, voorzitter van Jeugdzorg Nederland, sprak na de kabinetsval deze woorden: ‘Jeugdzorg Nederland vindt het van groot belang dat de verbetervoorstellen gewoon doorgaan en roept de Tweede Kamer op om deze niet controversieel te verklaren.’ Ook de Vereniging Nederlandse Gemeenten deed zo’n oproep: ‘Wanneer deze wetgeving op zich laat wachten, zullen de tekorten in de jeugdzorg en de wachtlijsten nog sneller oplopen’, is de vrees.
4. Komt de aanpassing van de Jeugdwet er nog door?
Verder komt er een aanpassing van de Jeugdwet, waardoor duidelijker wordt waarvoor kinderen en ouders hulp kunnen krijgen (financiering). Op dit moment ligt een amvb (algemene maatregel van bestuur) van de Jeugdwet ter inzage bij de Raad van State. Daarin worden nieuwe methoden om tot reële prijzen voor jeugdzorg te komen geregeld. De Raad van State buigt zich bij alle nieuwe wetsvoorstellen over de vraag of een wetsvoorstel juridisch en beleidsmatig uitvoerbaar is. Als daar een uitspraak over ligt, is het vervolgens aan de minister om een wetsvoorstel in te dienen. Al kun je je afvragen of dat laatste nog gaat gebeuren in deze demissionaire periode.
5. Vertraging voor de Wet zorg en dwang
De Wet zorg en dwang regelt de rechten van mensen met dementie en mensen met een verstandelijke beperking bij onvrijwillige zorg. De Wet zorg en dwang verving samen met de Wet verplichte ggz sinds 1 januari 2020 de Wet Bopz. Maar in de huidige praktijk werkt de wet niet goed. De Wet zorg en dwang geeft cliënten onvoldoende bescherming, is te complex en onuitvoerbaar, schreef minister Helder van VWS al in een rapport. Ze kondigde aan dat ze een heel nieuw wetsvoorstel zou maken met betrekking tot zorg en dwang. Omdat dit om nieuw beleid gaat, zal dit dossier pas weer vervolgd worden wanneer er een nieuw kabinet zit. Voorlopig moet de huidige Wet zorg en dwang worden uitgevoerd.
Lees ook Wet Zorg en dwang faalt, erkent minister: veel aanpassingen
Dit artikel is geactualiseerd op maandag 4 september.
