Stel: je bent 20 jaar, je bent vastgelopen op school en hebt geen werk. Thuis heb je veel ruzie en je hebt nauwelijks vriendinnen. Dit alles maakt dat je een laag zelfbeeld hebt. Wat een verademing is het dan als je een hulpverlener treft die je laat ontdekken dat je wél wat kunt. Eentje die samen met jou op zoek gaat naar wat echt belangrijk voor je is en die breder kijkt dan alleen naar school en werk.

Benoemen wat goed gaat

Zo’n hulpverlener is Lynn van Boxtel van Plan H werkt. Sinds 2016 werkt zij met het 8-fasenmodel en KR8!. Plan H werkt biedt individuele Wmo-begeleiding, dagbesteding en arbeidsre-integratie aan volwassenen en jongeren vanaf 18 jaar. Van Boxtel: ‘Ongeveer een kwart van onze deelnemers bestaat uit jongeren, die vaak al in hun vroege jeugd beschadigd zijn geraakt. Bij hen gebruik ik het werkboek KR8! heel vaak, zeker als iemand lastig kan benoemen wat goed gaat. Ik geef het werkboek mee en stel voor dat ze het thuis eens doorbladeren en een paar opdrachten maken.’

Miniportfolio

Ze gaf het werkboek ook mee aan Loes*, de jonge vrouw van hierboven. Van haar en veel andere jongeren krijgt Van Boxtel terug dat ze het erg prettig vinden dat ze iets van zichzelf hebben dat ze mee naar huis kunnen nemen. ‘Loes vertelde dat ze het werkboek aan haar ouders had laten zien. Ze is trots op wat ze zelf haar miniportfolio noemt. Deze jongeren komen vaak uit een sfeer van negativiteit, maar in dit werkboek gaat het niet om goed of fout, het is geen rapport waarbij je onvoldoendes kunt halen. Als jongeren werken in het boekje, dan geeft dat letterlijk kracht.’

Fikkie stoken

Petra van Leeuwen ontwikkelde het 8-fasenmodel vanuit de filosofie dat je op verschillende manieren naar mensen kunt kijken. Ze gebruikt een praktijkvoorbeeld dat ze laatst hoorde toen ze een training gaf: ‘Dat ging over een jongen die geregeld fikkies stookte. Wat zie je dan? Zie je een probleem dat bestraft moet worden? Of zie je een toffe jongen die je het avontuur gunt en organiseer je een middagje vuurtje stoken? Alles wat je aandacht geeft groeit en je kunt als begeleider mensen maken of breken. Met krachtgericht werken volgens het 8-fasenmodel laten we mensen zoveel mogelijk schitteren. Het helpt hen om de eigen groeikracht te vinden.’

Niet uniek

Tegenwoordig zijn er meer interventies die krachtgericht werken combineren met aandacht voor de verschillende leefgebieden, wat dat betreft is het 8-fasenmodel niet uniek. Van Leeuwen ziet veel raakvlakken met bijvoorbeeld positieve gezondheid: ‘De basis ligt in de gelijkwaardigheid en de oprechte ontmoeting tussen hulpverlener en cliënt.’

Combinatie

Bij ‘Plan H werkt’ combineren ze positieve gezondheid met het 8-fasenmodel. Van Boxtel: ‘Dat gaat niet volgens strikte afspraken, bij onze deelnemers kan niet alles volgens een boekje. Bij de ene deelnemer pak ik het spinnenweb van positieve gezondheid erbij, aan de andere geef ik het KR8!-werkboek mee.’

In het hoofd van de professional

Het KR8!-werkboek ontstond een kleine 10 jaar geleden op basis van de constatering dat trajectbegeleiders erg mondeling te werk gaan. Dat past prima bij de meeste begeleiders, maar lang niet altijd bij de cliënt. Van Leeuwen: ‘Het meeste dat besproken wordt tijdens een sessie zit vooral in het hoofd van de professional, en komt op die manier in het registratiesysteem van de organisatie terecht. Maar het is vaak onduidelijk wat er bij de cliënt in het hoofd zit, zeker als je te maken hebt met beelddenkers of deelnemers met taalproblemen.’

Magazine

Van Leeuwen wilde daarom voor de cliënt een laagdrempelig en aantrekkelijk instrument maken. Ze was destijds werkzaam bij Movisie en kreeg daar de ruimte om het op die manier te ontwikkelen. ‘Het werkboek van KR8! ziet eruit als een magazine dat je ook in de winkel kunt kopen, het nodigt uit om lekker doorheen te bladeren.’

Geen vaste volgorde

Wie dat doet, ziet inderdaad direct dat het niet nodig is om het in een vaste volgorde door te werken. Zowel de variant voor jongeren als die voor volwassenen is thematisch ingedeeld per leefgebied, en het is aan de gebruiker van het werkboek om te kiezen met welk leefgebied hij wil starten.

Op gang helpen

De vragen en opdrachten hebben meestal voorgedrukte antwoordmogelijkheden, om de gedachten op gang te helpen. In de jongereneditie staan bij het thema ‘vrije tijd en vrienden’ bij de vraag waar iemand het liefst aan zou werken zeer uiteenlopende opties genoemd, waaronder een instrument bespelen, een beste vriend(in) hebben en goede beslissingen nemen.

Grote vraag

Met Loes ging Van Boxtel onder meer onderzoeken wat het leefgebied zingeving betekent voor haar. ‘Dat lijkt een hele grote vraag als je hem letterlijk stelt. Zonder het werkboek was het een hele kluif geweest om daarachter te komen. Maar nu bleek al snel wat voor Loes betekenisvol is, welke dromen ze heeft. Wat ze het allerliefste zou willen is net zo’n soort leven als haar zus, met werk en een eigen plek om te wonen.’

Tijdwinst

Dat brengt Van Boxtel bij tijdsinvestering die werken met KR8! vergt. Dat valt erg mee, vindt ze. Sterker nog: ‘Het levert juist tijd op. Achterhalen waar iemands kracht zit, dat gaat op deze manier heel vloeiend. We combineren het met kleine stappen in het dagelijks leven: een van de eerste stappen was dat we samen naar de supermarkt gingen en inmiddels heeft ze betaald werk met een jobcoach. Het ging met vallen en opstaan, maar Loes zit echt op haar plek nu.’

Verbeterpunt

Het werkboek KR8! kan in elke fase van een traject gebruikt worden. In het begin helpt het om kracht en wensen in beeld te krijgen, tegen het einde is het een handvat bij het verwezenlijken van doelen en om te zien wat er allemaal is bereikt. Wat dat laatste betreft is er, na alle positieve punten, toch nog een verbeterpunt te noemen volgens Van Boxtel: ‘In de huidige versie kan de deelnemer alleen de startsituatie noteren. Een specifiek evaluatiedocument om bijvoorbeeld een half jaar later te vergelijken zou erg nuttig zijn.’

* Om privacy redenen is niet haar echte naam genoemd.