RTL Nieuws onderzocht afgepakte vapes van tien middelbare scholen. De scholen stuurden deze vapes op verzoek naar de redactie. De uitkomsten van het onderzoek zijn ‘buitengewoon zorgelijk’ zeggen experts. ‘Voor het eerst toont onderzoek aan dat Nederlandse kinderen vapes gebruiken waarmee ze hun eigen lichaam en hersenen vergiftigen.’
‘Sommige resultaten zijn echt bizar’, zegt Remco Westerink, toxicoloog aan de Universiteit Utrecht, tegen RTL Nieuws na het bestuderen van de bevindingen. ‘Als je bedenkt dat dit wordt gebruikt door kinderen met nog niet ontwikkelde hersenen, is hier echt sprake van een schadelijk product.’
Wat zit er precies in de vapes?
- In 8 van de 20 vapes zat (veel) meer nicotine dan wettelijk is toegestaan.
- In 7 van de 20 vapes is formaldehyde aangetroffen.
- In 3 van de 20 vapes is lood aangetroffen.
- Alle 20 vapes hadden een grotere inhoud dan wettelijk is toegestaan.
- In verschillende vapes is ook nikkel, aceton, ijzer, acroleïne, valeraldehyde en butyraldehyde aangetroffen
Eén geteste vape bevatte zelfs elf keer meer nicotine dan de wettelijke toegestane hoeveelheid van 20 milligram per milliliter vloeistof. Genoeg om razendsnel verslaafd te raken. Tabaksexpert bij het Trimbos-instituut, Esther Croes, ‘schrikt enorm’ van deze getallen. Zij zegt tegen RTL Nieuws: ’20 milligram, het wettelijke maximum en bedoeld voor rokers, is voor kinderen al bizar veel. Maar deze vapes zijn ook nog eens veel groter dan is toegestaan en met nog veel meer nicotine. Dat is onbeschrijfelijk. En dan worden ze ook nog geproduceerd en verkocht in een vorm die voor kinderen aantrekkelijk is.’
Een verbod verkoop van smaakjes
In oktober bleek dat één op de vijf jongeren tussen de 12 en 25 jaar in het afgelopen jaar had gevapet, variërend van één keer per maand tot dagelijks gebruik. Dit was een belangrijke reden voor het kabinet om strengere regelgeving in te voeren: sinds 1 januari is de verkoop van vapes met smaakjes verboden. Desondanks is het nog steeds eenvoudig om aan deze producten te komen, waardoor veel jongeren blijven vapen.
Kinderen beschermen
Wat als een jongere wil stoppen?
Voor jongeren/kinderen die willen stoppen met vapen, maar daar moeite mee hebben, zijn er verschillende hulplijnen en ondersteuningsdiensten beschikbaar waarnaar je hen zou kunnen verwijzen. Hier zijn enkele nuttige bronnen:
- De Stoplijn:
- Een landelijke telefonische hulplijn in Nederland voor mensen die willen stoppen met roken of vapen. Ze bieden advies en begeleiding van deskundigen. De Stoplijn is onderdeel van IkStopNu.nl.
- Telefoonnummer: 0800-1995 (gratis).
- IkStopNu.nl:
- Een Nederlandse website met uitgebreide informatie en ondersteuning voor stoppen met roken en vapen.
- Biedt toegang tot online begeleiding, tips, en hulpmiddelen.
- Jellinek:
- Een instelling voor verslavingszorg die ook gespecialiseerd is in het helpen van jongeren met het stoppen met vapen.
- Website: Jellinek.nl
- Telefoonnummer: 088-5051220.
- Trimbos-instituut:
- Het Trimbos-instituut biedt betrouwbare informatie over de risico’s van vapen en stopmethoden.
- Website: Trimbos.nl
- Online en mobiele apps:
- Smoke Free App: Een app die jongeren helpt om te stoppen met roken en vapen door doelen te stellen en voortgang bij te houden.
- Kwit: Een app die gamification gebruikt om jongeren te motiveren om te stoppen met roken en vapen.
Lachgasverslaving
Naast vapen is ook onder jongeren lachgas populair. Ook dit bleek veel verslavender dan eerder werd ondersteld. De werkzame stof in lachgas is di-stikstofmonoxide (N2O) en het is meestal verkrijgbaar in lachgaspatronen voor bijvoorbeeld slagroomspuiten of in tankjes. Het gas wordt vervolgens voor gebruik in een ballon gespoten. Verslavingsartsen zien bij deze drug de criteria die bij een verslaving horen, zoals craving, het meer nodig hebben voor hetzelfde effect, en ontwenningsverschijnselen als je stopt. ‘Je lichaam wordt er wel degelijk afhankelijk van. Het is verslavender dan we dachten’, waarschuwde Jelmer Weijs van de Vereniging Verslavingsgeneeskunde Nederland al in de media.
Niet onschuldig
Gijs van Houwelingen, preventiewerker en trainer bij Tactus Verslavingszorg, legde eerder dit jaar al uit dat lachgas een paar jaar geleden nog vaak als onschuldig werd gezien, maar daar komen verslavingsdeskundigen inmiddels helemaal op terug. Zo werkt het tijdelijke zuurstoftekort dat je met lachgas oproept een B12-vitaminetekort in de hand, wat op den duur voor schade aan het zenuwstelsel kan zorgen. ‘Daarnaast dachten we dat lachgas in eerste instantie niet zo verslavingsgevoelig was. Zo’n ballonnetje, dachten we, mensen zijn niet geneigd om daar steeds meer en meer van te nemen.’ Van Houwelingen geeft toe dat inmiddels helemaal is omgedraaid. ‘Mensen slapen op hun tank en gaan maar door en door. Ze willen dat roesje.’
Wat de gevolgen zijn van het nieuws over de giftige en verslavende stoffen in vapes is nog niet bekend. Demissionair staatssecretaris Maarten van Ooijen heeft nog niet gereageerd op de uitkomsten van het onderzoek.
