Nicolaas draait mee op een woongroep met uithuisgeplaatste kinderen. Ze eten samen, gamen samen en doen samen de afwas. Hij maakt contact en laat hen zelf de keuze of ze hun verhaal met hem willen delen. Dit zorgt voor een natuurlijke en ongedwongen dynamiek. Een werkwijze die ik zelf als sociaal werker ook graag hanteer: de persoon voor me leren kennen nog voordat ik me in het dossier verdiep, waardoor ik zo onbevooroordeeld mogelijk de mens achter het verhaal kan leren kennen.
Ze denken altijd aan je
Het kost tijd om dit vertrouwen op te bouwen; Nicolaas zal maar liefst 100 dagen meedraaien. Het is duidelijk dat de kinderen veel hebben meegemaakt. Ik word geraakt door een gesprek tussen twee van hen aan de eettafel. ‘Mama was ziek en ik mis haar nu. Ik was heel boos op hen!’, zegt het jongetje dat niet met zijn ouders kan bellen als ze ziek zijn. ‘Ze denken altijd aan je, ook al kunnen ze niet bellen’, antwoordt het jongetje naast hem tussen de happen van zijn ontbijt door. Een ontroerend moment waarin duidelijk wordt hoe wijs de kinderen zijn, ondanks hun leeftijd.
Opvoedkundig advies
Er is één uitzondering op de groepswoning voor kinderen. Daar verblijven gezinnen die uit elkaar dreigen te vallen, ter observatie. Want uit ervaring blijkt dat er soms meer aan de hand is dan alleen het gedrag van het kind. In sommige gevallen doet een kind het namelijk heel goed op de groep, maar gaat het mis als het thuis komt. Om uit te zoeken waar dit aan ligt wordt er met de gezinnen meegekeken door een team van opvoedkundigen. In deze aflevering maken we kennis met alleenstaande moeder Emily en haar vier kinderen. Emily hoopt dat het team van experts haar voldoende handvatten kan geven om te voorkomen dat haar gezin uit elkaar valt.
Zijn eigen gezinssituatie
Ik kan me voorstellen dat het wennen moet zijn voor de kinderen, zoveel camera’s om hen heen. Nicolaas daarentegen ontkomt zelf ook niet aan een zekere mate van kwetsbaarheid. Van alle medewerkers wordt verwacht dat ze ook naar hun eigen patronen en familiesystemen kijken. Dit maakt het proces niet alleen leerzaam voor de kinderen, maar ook voor de professionals die hen begeleiden. Ook Nicolaas neemt aan de hand van poppetjes zijn gezinssituatie onder de loep. Hij blikt terug op een moeilijke band met zijn vader, waar hij heel erg bang voor was. ‘Ik krijg binnenkort zelf een baby’, vertelt hij. ‘En ik wil het heel erg anders gaan doen.’
Patronen doorbreken
Dat is nog best lastig, vertelt de systeemtherapeut Anita waar Nicolaas mee aan tafel zit. Patronen herhalen zich, zeker in families. Je eigen opvoeding is allesbepalend in je werk- en privéleven en kun je niet los zien van wie je bent als persoon. Jeugdprofessionals die aan introspectie doen kunnen ook de situatie van de kinderen beter doorgronden, en dus coacht Anita de medewerkers op de groep om dit te doen. Nicolaas stelt zichzelf een belangrijke vraag: ‘Als vader wil ik weten: hoe laat je dat plantje groeien, zonder dat je je schaduw er overheen laat vallen?’ Een reflectieve gedachte die niet alleen voor hem als vader, maar ook voor hem als hulpverlener relevant kan zijn. Eentje om over na te denken.
Het belang van reflectie
De visie van Anita op het belang van reflectie doet me terugdenken aan een gesprek met docenten Larissa Bacher en Marvin Scheffer, waarin dit belang ook benoemd wordt. Zelf denk ik dat veel sociaal werkers zich nog onvoldoende bewust zijn van eigen patronen en hier wellicht ook niet genoeg op reflecteren. Zo zijn er wel bijeenkomsten zoals intervisie, maar mijn ervaring is dat dit gevoelsmatig nooit prioriteit heeft. Hier ligt een kans, want persoonlijk denk ik dat je alleen je cliënt goed kunt kennen, als je jezelf goed kent.
Deze documentaireserie is iedere dinsdag om 20:25 uur te zien via NPO Start.
