De Inspectie voor de Gezondheidszorg doet in 2011 en 2012 onderzoek naar de kwaliteit en veiligheid van zorg in de gehandicaptenzorg, met als een van de speerpunten het terugdringen van vrijheidsbeperking. Naar aanleiding van een televisie-uitzending over een jongen met een verstandelijke beperking die afgezonderd en met een tuigje vastgebonden zat aan een muur, vroeg de staatssecretaris van VWS de inspectie om met voorrang de locaties te bezoeken met cliënten die in mogelijk vergelijkbare omstandigheden leven.

Gefixeerd
Het Centrum voor Consultatie en Expertise (CCE) inventariseerde deze locaties. De inspectie bezocht vervolgens 24 locaties waar in totaal 28 cliënten verblijven die regelmatig worden afgezonderd of in afzondering leven en/of gefixeerd worden. Tijdens de bezoeken spraken inspecteurs met deze cliënten en hun vertegenwoordigers.

Ondersteuningsplan
Voor elke cliënt in de gehandicaptenzorg wordt een ondersteuningsplan opgesteld. Daarin is beschreven wat de problematiek is, wat de cliënt aan zorg nodig heeft en hoe die zorg er in de dagelijkse praktijk uitziet. De inspectie concludeert dat het uitvoeren van het ondersteuningsplan beter kan. Het merendeel van de zorgaanbieders heeft bijvoorbeeld onvoldoende geïnventariseerd wat eventuele risico’s zijn. Ook het formuleren van haalbare, concrete werkdoelen voor de cliënt verdient meer aandacht.

Dialoog
Ook bij het toepassen van vrijheidsbeperking zijn verbeteringen mogelijk. Daarnaast gaat de helft van de bezochte locaties onvoldoende de dialoog aan met de cliënt of zijn vertegenwoordiger. Men betrekt hen slechts passief bij het ondersteuningsplan of bij afstemming over het toepassen van vrijheidsbeperkende maatregelen.

Positief
Ook zijn er positieve ontwikkelingen die passen bij de cultuuromslag die de laatste jaren gaande is in de langdurige zorg, vindt de IGZ. Zorgaanbieders gaan bijvoorbeeld bewuster om met het toepassen van vrijheidsbeperkende maatregelen en staan ze stil bij de gevolgen ervan. Bovendien zoeken instellingen actiever naar alternatieven. Ook wordt multidisciplinair gewerkt aan de totstandkoming van het ondersteuningsplan en het toepassen of terugdringen van vrijheidsbeperking. Tot slot blijkt dat de kwaliteit en kwantiteit van personeel goed op orde is, maar wel kwetsbaar blijft.

Bron: Inspectie voor de Gezondheidszorg/Foto: Marcel van Hoorn