Elk jaar trouwen naar schatting honderden mensen in Nederland tegen hun wil. Meestal gaat het om jongeren en jongvolwassenen tussen de 16 en 25 jaar met een niet-westerse achtergrond. Wanneer één van de partners (of beide partners) geen zeggenschap heeft over het huwelijk, spreken we over huwelijksdwang. In Nederland is huwelijksdwang strafbaar. Evenals het sluiten van een kindhuwelijk. Tot slot is het van belang om te weten dat religieuze (of informele) huwelijken in Nederland niet erkend worden. In Nederland moet een echtpaar altijd eerst voor de wet (burgerlijk) trouwen, pas daarna mag een religieus huwelijk door een geeste­lijke worden voltrokken. Een geestelijke is strafbaar als hij een religieus huwelijk sluit tussen twee volgens de wet nog ongehuwde personen.

Huwelijkse gevangenschap

Wanneer er eenmaal een huwelijk is gesloten, kan er sprake zijn van huwelijkse gevangenschap. Hiervan is sprake wanneer één van de partners het niet voor elkaar krijgt het (religieuze) huwelijk te ontbinden. Dit als gevolg van de dwingende regels van zijn of haar geloof, van het land van herkomst of het land van de partner. Een door een Nederlandse rechter uitgesproken civiele echtscheiding biedt in deze gevallen geen oplossing: het (religieuze) huwelijk blijft voortbestaan volgens de normen van de religieuze gemeenschap of het land in kwestie. In de praktijk stuiten vooral vrouwen op problemen als zij willen scheiden. Die problemen kunnen hun ontwikkeling en deelname aan de samenleving in de weg staan. Het kan er bijvoorbeeld toe leiden dat vrouwen (en soms ook mannen) niet opnieuw kunnen trouwen. Of, als ze dit wel doen, worden vervolgd voor bigamie of overspel in het land van herkomst. Ook als partners in het ene land zijn gescheiden en in het andere land nog zijn getrouwd.

Ieder jaar blijven er na de zomervakantie plaatsen leeg in klaslokalen. Honderden jongeren zijn dan het slachtoffer geworden van huwelijksdwang of achterlating. Hilde Bakker doet een oproep aan professionals: ‘Wees niet alleen voor, maar ook na de zomer alert.’ Lees meer >>

Verborgen vrouwen

En dan zijn er ook nog de zogenoemde ‘verborgen vrouwen’. Deze vrouwen worden thuis, vaak gepaard met intimidatie of fysiek geweld, opgesloten door hun partner en/of (schoon)familie. Als ze al contact mogen hebben met anderen, gebeurt dit vaak onder begeleiding en controle. Deze vrouwen hebben dus vrijwel geen mogelijkheden om deel te nemen aan de samenleving en zijn niet of nauwelijks zichtbaar voor de hulpverlening. De weg naar hulp weten ze vaak ook niet of pas na lange tijd te vinden.

Wat te doen?

Wat kun je als professional doen als je te maken krijgt met één van bovenstaande vormen van huwelijksdwang, huwelijkse gevangenschap of met een (vermoeden van) verborgen vrouw? Het Ministerie stelt in de handreiking: ‘Het is van belang dat professionals als jij tijdig onwettige huwelij­ken, huwelijkse dwang en gevangenschap signaleren. En dat je weet wat je kunt doen en hoe je de betrokken slachtoffers kunt informe­ren, opvangen en doorverwijzen.’ De eerste stap die je hierbij kan helpen, is het inschakelen van de Meldcode. Belangrijk hierbij is dat de stappen bij (vermoedens) van huwelijksdwang en eergerelateerd geweld een eigen inkleuring krijgen vanwege het specifieke karakter van dit type geweld. Zo is het gesprek met de ouders niet meer vanzelfsprekend als bij huwelijksdwang sprake is van eergerelateerd geweld.

Netwerk

Het Ministerie vindt het verder belangrijk dat professionals de organisaties die hulp kunnen bieden kennen. In de handreiking worden verschillende organisaties benoemd. Zo geven medewerkers van Veilig Thuis professioneel advies, kun je het Landelijk Knooppunt Huwelijksdwang en Achterlating of het Landelijk Expertisecentrum Eer Gerelateerd Geweld raadplegen. Ook zijn er verschillende opvangvoorzieningen zoals Eva (bij Kompaan en de Bocht) en Zahir (bij Fier). Zij bieden opvang, bescherming en begeleiding aan meiden en jonge vrouwen in de leeftijd van 14-23 jaar na (dreigend) eergerelateerd geweld en huwelijksdwang. Het zijn speciaal ingerichte opvangvoorzieningen op een geheime en extra beveiligde plek.

Meer weten? Lees dan de hele Handreiking Kindhuwelijken en Informele huwelijken.