In 2012 moesten Nederlanders een eigen bijdrage betalen voor specialistische ggz: 200 euro voor ambulante zorg en 145 euro per maand voor verblijf. Na 2012 is deze eigen bijdrage weer afgeschaft omdat er veel kritiek op kwam. Wel is het eigen risico de afgelopen jaren flink gestegen.

Remgelden

De onderzoekers van het VUmc wilden weten wat de effecten zijn van de financiële drempels die worden opgeworpen. ‘Deze zogenaamde “remgelden” zijn bedoeld om de groei van het beroep op zorg te remmen en de kosten in de hand te houden. Het risico van dit soort financiële maatregelen is dat patiënten niet, of te laat behandeld worden, waardoor zij schade oplopen of hun behandeling uiteindelijk duurder uitvalt. Dit zou juist mensen kunnen treffen die het meest kwetsbaar zijn, zoals mensen met weinig financiële middelen en met ernstige psychische ziekten.’

Minder patiënten in reguliere ggz

Uit het onderzoek, dat zich richtte op het jaar 2012, blijkt dat na invoering van de eigen bijdrage voor specialistische ggz het aantal patiënten in de reguliere ggz met ruim 13 procent daalde. De onderzoekers schatten in dat er in 2012 daardoor 57.000 minder behandeltrajecten werden gestart. De daling van het aantal patiënten was sterker voor lage dan voor hoge inkomensgroepen. Verder blijkt dat er niet alleen een daling was bij patiënten met mildere stoornissen, maar ook bij patiënten met ernstige psychische stoornissen als schizofrenie en depressie.

Meer gedwongen behandelingen

Waar het aantal patiënten in de reguliere ggz afnam, steeg het aantal gedwongen behandelingen en crisisopnames in 2012 juist. Sterker nog, dit aantal verdubbelde. ‘De stijging in de gedwongen opnamen werd met name veroorzaakt door patiënten met schizofrenie of een bipolaire stoornis.’

De problemen over de zorg voor patiënten met ernstige psychiatrische klachten worden steeds groter. In een enquête geven nu ook de huisartsen aan dat de wachtlijsten voor specialistische ggz-zorg onaanvaardbaar lang zijn. En het einde is niet in zicht. Lees meer >>

Besparing

De invoering van de eigen bijdrage had als doel de zorgkosten te verminderen. Volgens de onderzoekers is dat gelukt. Ze schatten in dat de eigen bijdrage heeft geleid tot een besparing van zeventig miljoen. Aan de andere kant werden er ook extra kosten gemaakt als gevolg van de invoering van de eigen bijdrage. De extra kosten voor acute en gedwongen zorg bedroegen 57 miljoen.

Paard achter de wagen

Aartjan Beekman concludeert aan de hand van het onderzoek dat het voor de hand ligt om te stoppen met het opwerpen van financiële drempels die de toegang tot de ggz beperken. ‘Het blijft voor ons als behandelaars onbegrijpelijk dat we allerlei programma’s opzetten om iets te doen aan een toename van verwarde mensen op straat en dat tegelijkertijd de toegang tot goede zorg voor deze patiënten wordt beperkt. Dat voelt als het paard achter de wagen spannen.’