WATCH Nederland bestaat inmiddels een jaar en kreeg tot nu toe 131 meldingen. Na een eerste schifting op tekenen van mensenhandel (het strafbare feit waar seksuele uitbuiting onder valt), leidden 61 meldingen tot intensief onderzoek door WATCH Nederland.  Na bewijsveredeling en –stapeling werden 53 zaken overgedragen aan de politie. Fier, Terre des Hommes en CKM, de organisaties achter WATCH Nederland, spreken van een succesvol eerste jaar en verwachten dat de bereidheid tot melden vanuit het publiek in 2018 verder zal toenemen.

Focus op jongensslachtoffers

Onder de 61 nader onderzochte casussen gingen er vijf over mannelijke minderjarige slachtoffers. WATCH Nederland vermoedt op basis van binnengekomen signalen dat er veel meer minderjarige jongens slachtoffer zijn van seksuele uitbuiting dan nu bekend is. Uit eerder onderzoek van Regioplan bleek ook dat politie, jeugdzorg en andere instellingen beperkt zicht hebben op jongensprostitutie en jongensslachtoffers van seksuele uitbuiting. ‘Dit is verontrustend’, zegt Anke van Dijke van Fier en CKM, ‘temeer vanwege de geslotenheid van de gemeenschap waarbinnen de seksuele uitbuiting van jongens plaatsvindt. De betrokken minderjarigen ervaren daarnaast ook meerdere taboes, waardoor ze nauwelijks naar voren durven te komen. Hun omgeving lijkt in veel gevallen ook niet in de gaten te hebben dat de jongens seksueel uitgebuit worden. Daarom moet er extra aandacht komen voor proactief onderzoek naar deze groep. Zo’n onderzoek is des te urgenter nu jongensprostitutie zich voor een groot heeft verplaatst van het publieke domein naar het online domein.’

Professionals zijn belangrijke ogen en oren voor kinderen die slachtoffers zijn van sekshandel. ‘Een sociaal werker hoort veel verhalen. Maar met die informatie kun je niet naar de politie. Bij een melding, dat kan eventueel anoniem, gaan wij op zoek naar de connecties en het criminele netwerk. Als we voldoende bewijs hebben, dan geven wij het over en kan de politie daarmee verder.’ Lees meer >>

Loverboys

WATCH Nederland zet het onderzoek naar seksuele uitbuiting van minderjarige jongens daarom in 2018 hoog op de agenda. ‘Het gaat om puberjongens die, onzichtbaar voor de buitenwereld, worden gechanteerd, vaak zijn ze nog niet uit de kast, en seksueel worden uitgebuit. Tijdens de uitbuiting worden ze veelvuldig verkracht,  psychisch gebroken en murw gemaakt’, zegt Gideon van Aartsen van Terre des Hommes. ‘WATCH Nederland roept iedereen die een onderbuikgevoel heeft dat een minderjarige slachtoffer is van seksuitbuiting, op dit te melden bij WATCH Nederland. Vorig jaar spraken we alleen over loverboypraktijken. Nu vragen we ook nadrukkelijk om verdachte situaties inzake jongens te melden.’

Lokprofielen

WATCH Nederland zet zich, naast het onderzoeken van binnengekomen meldingen, ook proactief in. Met lokprofielen, lokadvertenties en intensief onderzoek naar het online aanbod brengt WATCH Nederland mensenhandelaren, zoals jongensprostitutiepooiers en hun klanten in kaart. ‘We proberen bewust de handel van deze lieden stuk te maken door de klanten te waarschuwen, ontmoedigen en weg te jagen bij de aanbieders. Wij delen onze informatie met politie en justitie met het doel dat mensenhandelaren en klanten van minderjarigen worden opgespoord en vervolgd’, zegt Van Aartsen.

Hoe herken je signalen?

Ook voor professionals ligt er een rol in de aanpak van seksuele uitbuiting van jongens. Frank Noteboom, hoofd CKM: ‘Sociaal professionals zijn de ogen en oren van de samenleving die juist bij deze onderbelichte en verborgen slachtoffers een belangrijke rol kunnen spelen en het verschil kunnen maken. Het start met het kennen van de signalen en weten hoe te handelen.’ Maar op welke signalen moet je dan precies letten? Noteboom: ‘Hoewel de jongens die worden uitgebuit een heterogene groep vormen en het onderzoek naar deze populatie schaars is, zijn er een aantal signalen die helpend kunnen zijn in het identificeren van jongensslachtoffers van seksuele uitbuiting: (seksueel) grensoverschrijdend gedrag bij jongens, sociale isolatie, zonder verklaring de beschikking hebben over veel geld, veel omgang met onbekende (oudere) mannen, het maken van een angstige indruk, eventuele SOA’s, jongens die volledig in beslag genomen zijn door smartphone (eventueel controlemiddel van uitbuiter), afhankelijkheid van drugs, weggelopen van huis en onverklaarbare gedragsveranderingen. De signalen zijn nooit altijd gelijk en allemaal aanwezig. Ook zijn de signalen sterk afhankelijk van de situatie. Wees in ieder geval alert en neem bij signalen of onderbuik gevoelens (niet-pluis gevoel) direct contact op met specialistische hulpverlening, ook al zijn de signalen gering. Mensenhandel zaken starten veelal met geringe signalen.’

Driedubbele taboe

Noteboom benadrukt dat signaleren extra van belang is omdat jongensslachtoffers nauwelijks of niet uit zichzelf met hun verhaal zullen komen. ‘Dat heeft te maken met het “driedubbele taboe” dat ervaren kan worden. Eén: twijfel over seksuele gerichtheid of de angst om met de omgeving te praten over homo- en biseksuele gevoelens. Twee: schaamte voor het hebben van seks tegen betaling en drie: de gendercodificatie dat jongens geen slachtoffer zijn, hetgeen jongens zelf ook gaan geloven of maakt dat ze bang zijn dat hun omgeving dat zo ziet. Deze drie redenen maken dat jongens nauwelijks naar voren komen. Als de mogelijkheid bestaat, zet deze jongens door naar gespecialiseerde instellingen en hulpverleners die hier kennis van hebben en ervaring en expertise hebben om in gesprek te gaan met deze jongens.’