Dit zijn woorden van Corrie de Koster die mij enorm raken. Waarschijnlijk omdat ik zelf moeder ben van twee dochters en hen met regelmaat heb geholpen met hun huiswerk. De hulp bestond soms uit het overhoren voor een proefwerk en soms uit het uitleggen van iets omdat de uitleg van de onderwijzer niet paste bij het referentiekader van mijn dochter. 

Taalvrijwilliger

Corrie vertelt aan de journalist van de Peperbus, het huis-aan-huisblad in Zwolle, dat ze als kind al moeite had met lezen en schrijven. En hoe ze door de onderwijzeres werd uitgemaakt voor ‘ezel’. Op jonge leeftijd moest ze van school omdat in hun gezin een paar extra werkhanden zeer welkom was. Zonder te kunnen lezen en schrijven worstelde Corrie zich door haar bestaan. Totdat ze een tweede kans kreeg om zich het lezen en schrijven eigen te maken. Een geschoolde taalvrijwilliger heeft Corrie geholpen. Inmiddels schrijft Corrie gedichten over haar liefde voor dieren. 

Talig

Dit is het verhaal van één van de 2,5 miljoen volwassenen in Nederland die taalproblemen hebben. Het verhaal van Corrie geeft helder aan hoe belangrijk taal is. Enerzijds omdat het een middel is om goed te kunnen functioneren in de huidige samenleving. Een samenleving die zo talig is dat iemand die de taal niet voldoende beheerst niet kan deelnemen. Immers: zonder taal kun je geen schriftelijke werkinstructies ontvangen, niet je eigen belastingaangifte invullen, geen gebruiksaanwijzingen lezen, geen ondertitelingen lezen en wegomleidingen niet volgen. Kennis van de Nederlandse taal is een vereiste om je staande te houden in Nederland.

Instrument

Anderzijds laat het verhaal van Corrie goed zien hoe je, op welk niveau dan ook, kunt genieten van taal.  In eerste instantie denk je bij Corrie aan iemand voor wie de taal een instrument is om goed te kunnen functioneren. Maar zij geniet enorm van de taal, bijvoorbeeld door het schrijven van gedichten over dieren. Zelf houd ik heel erg van taal omdat verhalen mij meenemen naar plekken waar ik zelf nooit kan of zal zijn. Of zoals Sukha het zo mooi heeft verwoord: ‘We lezen niet de woorden maar het leven dat ze geven aan een wereld die nog niet bestaat en die het denken dansen laat.’

Plezier in lezen

Het verhaal van Corrie geeft aan dat taal belangrijk is om te functioneren, maar minstens zo belangrijk is het genieten van taal. Dat is wat ik iedereen van harte gun. Het plezier om je eigen kinderen te helpen met hun huiswerk en het saamhorige gevoel om met je kinderen in een verhaal te duiken. Er is geen uniforme manier van taal leren, iedereen heeft daar zijn eigen aanpak voor. Maar plezier in het lezen is voor iedereen belangrijk.

Laaggeletterdheid

De 2,5 miljoen volwassenen met taalproblemen kosten de samenleving ongeveer 556 miljoen euro per jaar. Onder andere door verminderde productiviteit en belastinginkomsten.  Een serieus probleem dat om een serieuze aanpak vraagt. Iedereen met een taalvraag moet een deskundig advies krijgen. De inzet van de professional en de goed getrainde vrijwilliger is daarom erg belangrijk bij het bestrijden van laaggeletterdheid. Daarnaast is preventie belangrijk. Dit begint al in de voorschoolse periode van kinderen, maar ook op de basisscholen en in het voortgezet onderwijs. 

Week van de alfabetisering

Mijn pleidooi is om alles op alles te zetten om in 2030, of zoveel eerder als mogelijk, geen week van de alfabetisering meer te organiseren. Omdat laaggeletterdheid tegen die tijd, wat mij betreft, verdwenen is uit Nederland.

Geny Nijboer is teammanager educatie bij de Stadkamer.