Heeft de professional voor elke cliënt met een andere migratieachtergrond een handleiding nodig om deze cliënt te kunnen bereiken en ondersteunen? Dit soort vragen kregen KIS-adviseurs regelmatig in hun contacten met wijkteams als het thema diversiteit werd besproken. ‘De vraag was vaak hoe je als professional omgaat met de grote diversiteit onder cliënten’, zegt Jamila Achahchah, themacoördinator Inclusie en toegankelijkheid bij KIS. ‘Eigenlijk zoals je ook omgaat met verschillen in opleiding, inkomen, gender en andere specifieke achtergronden.’

Intercultureel werken

Om professionals hierbij te ondersteunen, heeft KIS een e-learning programma gemaakt: een introductie in intercultureel vakmanschap voor sociaal professionals. De vragen van professionals over hoe om te gaan met diversiteit waren de aanleiding voor de training. ‘Om intercultureel te werken is het nodig dat je kijkt naar je houding, je kennis en naar je vaardigheden die nodig zijn om aan te sluiten bij je cliënt’, zegt Achahchah die de e-learning maakte.

Migratieachtergrond

En om daadwerkelijk aan te sluiten, en de verschillen die er tussen jou en je cliënt zijn te overbruggen, heb je volgens Achahchah een diversiteitsbril nodig. ‘Diversiteit denken is een vaardigheid die je beter beheerst naarmate je het regelmatig bewust doet en oefent. Door je diversiteitsbril kijken dus. Om dit te stimuleren heb je een open en een nieuwsgierige houding naar jezelf en naar de ander nodig. Het is te vergelijken met autorijden. Als je doorhebt waar je allemaal op moet letten, gaat het vanzelf. In metaforische vergelijking is de vraag die je aan een cliënt stelt tijdens een gesprek het voertuig, je vraag bepaalt de richting van het gesprek. Zo kun je vragen “Ben je uitgehuwelijkt?” of je kunt vragen “Hoe heb je je man leren kennen?”. Wees je ervan bewust dat je in de manier waarop je de vraag stelt, je het gesprek bepaalt en het voertuig bestuurt.’

Goed geïnformeerd

Het is dus noodzakelijk dat je als professional kennis hebt van en  in grote lijnen geïnformeerd bent over het geloof, de cultuur, de sociaaleconomische positie en de migratiegeschiedenis van de etnische groeperingen waarmee je als professional werkt. Achahchah: ‘Denk hierbij bijvoorbeeld aan de opvattingen over mantelzorg en opvoeding. Maar het gaat verder dan slechts kennis hebben. Het gaat ook om je houding en vaardigheden en om het openstaan voor andersdenkenden.’

Hoofddoek

Achahchah geeft het voorbeeld van de Marokkaanse-Nederlandse cliënte met een hoofddoek. ‘Sommige professionals zien vooral de hoofddoek als het gaat over de manier om de cliënt te benaderen. Maar etniciteit is maar één facet van een persoon. Deze cliënt is ook vrouw, is wel of niet hoog opgeleid en heeft wel of niet werk. Deze factoren tellen allemaal mee als het gaat om maatwerk te leveren. Een cliënt is niet alleen zijn etniciteit, soms speelt dat zelf helemaal geen rol in de hulp die nodig is. Sterker nog, als de professional focust op de etniciteit, kan hij zomaar op het verkeerde spoor zitten in de hulpverlening.’

Diversiteit

Voor professionals is het, aldus Achahchah, belangrijk bewust te zijn van de diversiteit van factoren die meespelen in de achtergrond van de cliënt. Nog vóórdat je toekomt aan de diversiteit van de cliënt, is het belangrijk te weten wat de invloed van je eigen achtergrond is op de hulpverlening die je verleent, zegt Achahchah. ‘Dan gaat het bijvoorbeeld over de invloed van je eigen opvattingen over en visie op integratie en participatie. Een voorbeeld; de hulpverlener komt bij een vluchtelingengezin thuis. De vrouw heeft aangegeven de Nederlandse taal te willen leren. De vrouw geeft de professional bij binnenkomst geen hand. Waarop de hulpverlener duidelijk maakt dat de vrouw geen baan zal krijgen als ze mensen geen hand wil geven. De vraag is: is dit de juiste aanpak?’ Niet dus, weet Jamila Achahchah. ‘In zo’n geval moet je als hulpverlener de hulpvraag centraal stellen, dat is in dit geval de Nederlandse taal leren. Voor deze vrouw is dat de eerste stap in emancipatie en participatie.’

Etniciteit

Wat belangrijk is, aldus de KIS-projectleider, is dat je als hulpverlener op zoek gaat naar de overeenkomsten met je cliënt. Want een cultureel-etnische achtergrond beïnvloedt, maar maakt de mens niet. Het is daarom van belang dat je je altijd bewust bent van de achtergrond van een bewoner, maar ook dat je verder kijkt dan enkel deze gegevens. ‘Die overeenkomsten tussen jezelf en je cliënt vind je al bij de intake’, zegt Jamila Achahchah. ‘Door te investeren in het contact en het vertrouwen te winnen van je cliënt. Door contact te maken, erken je wie de ander is. Dan kun je zien welke factoren voor die cliënt een rol spelen in de hulpverlening. Het gaat om een bril die je af zet, de bril van etniciteit. Maar soms moet je die bril ook weer opzetten. Ieder neiuw contact is een kans om bekwaam te worden in diversiteit denken. Etniciteit is er, maar het is niet de enige factor die meespeelt in de hulpverlening.’

De e-learning Introductie Intercultureel Vakmanschap voor sociaal professionals van KIS kun je gratis doen via de Movisie Academie. Klik hier voor meer info>>