Bijna 2 miljoen mensen combineren mantelzorg met een betaalde baan. 20 procent van hen geeft intensieve mantelzorg, meer dan 8 uur per week. Vooral voor de groep intensieve mantelzorgers is de tijdsinvestering soms problematisch. ‘Voor werkenden zijn met name de mogelijkheid om flexibel te werken en het luisterend oor van de leidinggevende belangrijk om te kunnen mantelzorgen’, zegt Inger Plaisier, een van de SCP-onderzoekers. ‘Daar is ook een andere kant aan, namelijk het risico dat je werk en zorg integreert en beide niet naar eigen tevredenheid kunt doen.’

Werk en mantelzorg

Vandaag, 13 februari, presenteert het Sociaal en Cultureel Planbureau het rapport: “Werk en mantelzorg, kwaliteit van leven en het gebruik van ondersteuning op het werk”. Onderzoekers Inger Plaisier, Alice de Boer en Mirjam de Klerk hebben 1100 werkende mantelzorgers geënquêteerd. Opmerkelijke uitkomst: 73 procent van de geënquêteerden vindt dat werk en zorg goed te combineren zijn. Van de wettelijke zorgverlof-regeling wordt relatief weinig gebruik gemaakt. Die regeling geeft de mogelijkheid om voor mantelzorg gebruik te maken van kortdurend betaald verlof (4 tot 6 dagen) of langdurend onbetaald verlof.

Zorgverlofregeling

‘Wij vonden die uitkomst ook bijzonder’, zegt onderzoeker Inger Plaisier. ‘Je zou verwachten dat de zorgverlofregeling wel bekend zou zijn en mensen er dus gebruik van maken. Als je zorgverlof op wil nemen, betekent dat wel dat je openheid moet geven aan je werkgever over je mantelzorgtaken. Dat doen veel mensen niet. Omdat ze het niet nodig vinden. Om gedoe te voorkomen nemen mensen dan een vakantiedag op als ze met hun moeder of andere hulpbehoevende naaste bijvoorbeeld naar de dokter moeten.’

Ondersteuning mantelzorgers

‘Als we in de toekomst willen inzetten op meer informele hulp, dan moeten we werk en mantelzorg op een verantwoorde wijze met elkaar kunnen combineren’, schrijven de onderzoekers in de conclusie van het rapport. Ook de gemeente speelt daarin een belangrijke rol. ‘Mantelzorgers die het zwaar hebben, moeten door de gemeente ondersteund worden’, legt Inger Plaisier uit. ‘Er komen in de toekomst meer zorgbehoevenden en tegelijk gaan ook meer mensen betaald werk doen. Dan is meer professionele ondersteuning bij mantelzorg van belang.’

Respijtzorg

De onderzoekers hebben in de enquête niet direct gevraagd naar de inzet van professionele hulp bij mantelzorg. Plaisier: ‘Uit onderzoek van een jaar geleden blijkt wel dat mensen niet bekend zijn met de mogelijkheden voor ondersteuning. En als ze wel op de hoogte zijn van respijtzorg, dan blijkt de drempel hoog, bijvoorbeeld door wachtlijsten en eigen bijdrage.’

Mantelzorgklem

‘Uit ons onderzoek blijkt wel dat de bekendheid met respijtzorg nu wel groter is: zo’n 85 procent’, zegt Plaisier. ‘Maar we horen ook terug dat na een aanvraag de hulpbehoevende dan toch vaak niet in aanmerking komt voor respijtzorg. Bovendien vinden mantelzorgers het soms ook moeilijk om iemand over te dragen aan een vrijwilliger of een professional. Omdat de zorgcliënt dat zelf niet wil of omdat het niet kan, bijvoorbeeld bij iemand met dementie die moeite heeft met “vreemde gezichten”. Wij noemen dat de mantelzorgklem. Maar als een mantelzorger wordt overvraagd, dan is het de verantwoordelijkheid van de gemeente om vormen van ondersteuning te bieden.’