Een tijdje geleden was ik als co-trainer aanwezig bij een training voor acht sociale professionals. Tegen het einde van de training vertelde één van hen hoe blij hij was voor zijn cliënt. ‘De cliënt danste van blijdschap omdat hij weer op zichzelf kon wonen.’

Bizar, dacht ik meteen. Waarom is een professional blij als een cliënt blij is? Dat is toch heel vreemd? Tenminste, ik had net daarvoor juist begrepen dat het niet oké is om je emoties te tonen. Eén van de deelnemers werd namelijk verdrietig tijdens een oefening. Dat gebeurde door een vraag die een andere professional stelde.

De professional die de vraag had gesteld, verontschuldigde zich tot mijn verbazing. ‘Volgens mij heb ik te hard doorgevraagd en ging ik te ver’, zei hij. Ik vroeg wat hij had gedaan. Hij gaf aan dat hij op een normale manier had doorgevraagd. Maar dat hij blijkbaar niet goed doorhad dat het haar zoveel deed.

Hij verontschuldigde zich omdat hij het vervelend vond dat de ander moest huilen. Hij vond de kwetsbaarheid ongemakkelijk. Maar even later gaf hij aan het juist wel oké te vinden als een cliënt zijn emoties toont en door de kamer danst van blijdschap. Is het tonen van positieve emoties door een cliënt dan wel gewenst en zijn negatieve emoties eng en moeten die vermeden worden?

Dat mag volgens mij niet het geval zijn. Ik denk dat het averechts werkt in onze dynamische en vooral sociale samenleving om emoties weg te stoppen. Emoties geven juist aan wat onze belangrijke behoeften zijn. Je voelt ze alleen in een situatie die belangrijk voor je is. Een emotioneel moment is kortom een belangrijk moment. Ook als het om een negatieve emotie gaat. Hoe zou ons leven eruit zien als niets ons iets doet? Dat zou een vlak leven zijn. Emotie geeft kleur. Soms een spetterende kleur, soms bijna zwart van verdriet.

Als professional is het belangrijk om elk onderwerp te bespreken dat belangrijk is voor een cliënt. Gaat het over een vader-kindrelatie? Gaat het over seks? Gaat het over pesten? Voor de ene cliënt is een vader-kindrelatie geen bijzonder onderwerp. Een ander kan er ‘emotioneel’ van worden als daarin een behoefte niet wordt vervuld. En dat is juist mooi. Want dan weet je dat dat een onderwerp belangrijk is voor die persoon.

Hetzelfde geldt voor iemand die boos wordt. Normaal gesproken vinden wij het eng als iemand begint te schelden. Maar het is misschien wel heel logisch dat iemand scheldt. Want dit is belangrijk voor deze cliënt, een behoefte is blijkbaar niet vervuld. Ga over die behoefte in gesprek. Kijk waar de emotie vandaan komt en geef aan dat het dus eigenlijk prachtig is dat hij iets zo belangrijk vindt.

Openheid over emoties en daar als professional mee omgaan: het mag wat mij betreft in het rijtje competenties voor sociale professionals. Want als emotie er mag zijn tussen jou en een cliënt, dan kun je de cliënt echt open benaderen. Ik wens je daarom een jaar vol emoties toe!

Evert van Rest is sociaal psycholoog en trainer bij Movisie