De meeste activiteiten vinden plaats in groepsverband, maar er zijn ook mogelijkheden voor individuele begeleiding. Elke week komen er een kleine honderd bezoekers naar Muziekcentrum Eiwerk in Amsterdam om deel te nemen aan de workshops of aan de donderdagmiddagsessie, die voor iedereen open is. ‘Wat deze mensen met elkaar gemeenschappelijk hebben is dat ze allemaal een psychische kwetsbaarheid hebben’, zegt projectcoördinator Ivo Bol.

Beperking

Er komen hier bezoekers die last hebben van psychoses, mensen met een burn-out, met niet aangeboren hersenletsel, een vorm van autisme en voormalig dak- en thuislozen. Zeer uiteenlopende achtergronden dus. Bol: ‘Sommigen willen elke week even delen hoe het met ze gaat en hoe ze zich voelen, anderen praten helemaal niet over hun beperking en komen alleen om lekker muziek te maken. Ik weet niet van alle bezoekers welke diagnose zij hebben.’

Particulier initiatief

Muziekcentrum Eiwerk werd elf jaar geleden opgericht door Hannie Boumans en Maarten Egmond. Het echtpaar heeft zelf een zoon met schizofrenie en een zoon die muzikant is. Ze kochten een oude drukkerij in Amsterdam-Oost en begonnen er een kleinschalige dagbesteding voor mensen met psychiatrische problemen. ‘Inmiddels is Eiwerk in omvang behoorlijk gegroeid’, zegt Ivo Bol. ‘Maar de filosofie is hetzelfde gebleven. We maken hier samen muziek omdat dat een therapeutisch effect heeft. Muziek doet een beroep op het gezonde deel van mensen, ook bij mensen met een aandoening. Het is goed voor de hersenen en verhoogt het zelfvertrouwen. Bovendien brengt deze dagbesteding structuur in het leven en mensen doen hier sociale contacten op.’

Green Lights

Gary is een deelnemer van het eerst uur. ‘Ik kom hier al sinds 2008’, vertelt hij. ‘Samen met drie andere muzikanten speel ik in de band The Little Green Lights. Ik speel gitaar en ik zing, maar ik kan ook drummen. Ik ben al vanaf mijn 14^de bezig in bands. Helaas kreeg ik op een zeker moment een psychose die mijn leven veranderde. Met behulp van medicatie is mijn geestelijke gezondheid redelijk onder controle. Maar ik heb veel last van de bijwerkingen van de medicatie. Zo heb ik bijvoorbeeld vaak hoofdpijn. Ik heb het hier erg naar mijn zin. Fijne sfeer, gezellige mensen.’

Geen muziektherapie

In de ggz wordt al jaren gebruik gemaakt van de therapeutische werking van muziek. Muziekcentrum Eiwerk in Amsterdam werkt op een iets andere manier. ‘Wij bieden geen muziektherapie’, legt Ivo Bol uit. ‘Wij stellen geen diagnose en we werken niet met een behandelplan. Er werken hier geen psychiaters of psychiatrisch verpleegkundigen. De docenten hebben geen opleiding in de zorg. Het zijn professionele muziekleraren, die wij als zzp’ers inhuren.’ Dit laatste maakt het muziekcentrum uniek in zijn soort en een belangrijke reden waarom ook zogenaamde zorgmijders het centrum bezoeken. Eiwerk is geen zorginstelling en is daarom zeer laagdrempelig. Ook financieel heeft het muziekcentrum een lage drempel voor deelname. Deelnemers betalen een bijdrage van € 15,- voor de workshops van elf lessen.

Wachtlijsten

De formule werkt, zo blijkt uit de grote animo die er voor de dagbesteding bij Eiwerk is. Het centrum heeft een groot aanbod aan workshops, maar zij hebben vrijwel allemaal een wachtlijst. ‘Alleen in de zang- en de percussie-workshops is nog plek, omdat dit vrij grote groepen zijn’, aldus Ivo Bol. ‘Er is dus veel vraag naar wat wij hier aanbieden. Deelnemers komen op verschillende manieren bij ons terecht. Sommige mensen worden doorverwezen door hulpverleners binnen de ggz. Anderen komen op eigen initiatief of via mond-tot-mond reclame.’

Contact houden

Mensen die belangstelling hebben hoeven niet muzikaal te zijn of ervaring te hebben met muziek. Ook beginners zijn welkom. Bol: ‘Het enige dat we in principe van ze vragen is dat ze zich voor elf weken committeren. Maar ook dat lukt natuurlijk niet altijd.’ Valt een deelnemer uit, dan is contact houden volgens Bol van groot belang. Af en toe bellen om te vragen hoe het gaat of laten weten dat er een nieuwe reeks lessen van start gaat. ‘Het gaat er vooral om dat je mensen het gevoel geeft dat ze welkom en nuttig zijn.’

Docentenbijeenkomsten

Het merendeel van de medewerkers van Eiwerk komt niet uit de zorg. Hoe is het voor hen om met deze doelgroep te werken? Ivo Bol: ‘Een paar keer per jaar hebben we een docentenbijeenkomst, een soort intervisie. Dan bespreken we met elkaar waar zij tegenaan lopen. Dat blijken vaak dingen te zijn waar je ook bij andere doelgroepen tegenaan zou lopen. Vragen als: hoe ga ik om met verschillen in niveau binnen de groep? Hoe ga ik om met een dominante deelnemer en zorg ik ervoor dat iedereen aan bod komt? Natuurlijk zijn er wel specifieke dingen waar de docenten rekening mee moeten houden. Het heeft bijvoorbeeld niet zoveel zin om tegen iemand met een waanidee te zeggen dat het onzin is wat hij denkt. En het is goed dat we ons realiseren dat niet iedereen het vermogen heeft om in een groep te functioneren.’

Opbloeien

Wij zien mensen enorm opbloeien, zegt Bol. ‘We zien mensen die heel onzeker binnenkomen meer zelfvertrouwen krijgen. Zij maken niet alleen een creatieve, maar ook een persoonlijke ontwikkeling door.’ Gary kan dit bevestigen: ‘Ik heb met mijn band al twee albums uitgebracht. En ik ben mee gaan doen bij andere workshops. Op dit moment ben ik bezig met ‘Bit by Beats’, waarin we eigen beats maken, leren te mixen en soundeffecten te gebruiken. Ik ben behoorlijk muzikaal en daar ben ik trots op.’

Verbazing

‘Tijdens de concerten die we aan het einde van elke reeks workshops geven zie je familieleden soms met verbazing reageren’, vertelt Ivo. ‘Ze zien hun naaste misschien al jaren als iemand met een ziekte. En plotseling staat daar dan iemand iets heel goed te doen en iets te betekenen voor anderen.’

Financiering

Ivo Bol vindt dat alle grote steden in Nederland een muziekcentrum als Eiwerk zouden moeten hebben. De vraag is echter of het centrum in Amsterdam wel op deze manier zal kunnen blijven bestaan. Het wordt gefinancierd vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), die in Amsterdam flink op de schop gaat per 2021. De gemeente is van plan om het aantal aanbieders dagbesteding aanzienlijk te verminderen. ‘Het is nog onduidelijk op basis van welke criteria gegund gaat worden. We zijn bezig met fondsenwerving om nog een extra dag open te gaan.’

Meer informatie: www.eiwerk.nl