‘Een van de dingen die me het meest opvielen in de Rijkscommunicatie over de coronamaatregelen, is dat er vooral gesproken wordt over de consequenties van de maatregelen voor gezinnen’, vertelt Hanneke Felten, projectleider effectief discriminatie bestrijden bij KIS. ‘Stellen met thuiswonende kinderen die nu hun eigen ouders niet kunnen zien. Dat geeft een vertekend beeld van de demografie van Nederland.’ Minder dan de helft van de Nederlandse huishoudens ziet er zo uit. Veertig procent van de Nederlandse huishoudens zijn eenpersoonshuishoudens.

Niet over mij

‘Een risico die dit soort eenzijdige communicatie met zich mee brengt is dat mensen denken: dit gaat niet over mij, dus het geldt het ook niet voor mij. Dat lijkt me niet de beoogde boodschap.’

Eenzaam

‘Of, als alleenstaanden zich wel aangesproken voelen, kunnen ze de boodschap dat je op dit moment alleen mag omgaan met mensen in jouw eigen huishouden, interpreteren als: ik moet de komende maanden in je eentje doorbrengen’, zegt Felten bezorgd. ‘Terwijl dat volgens mij niet nodig is.’

Coronacirkel

Daarom raadt Felten aan om aan te gegeven wat je wel en niet kan doen, ook als je geen gezin met kinderen bent. Felten: ‘Ik ken meerdere alleenstaanden die bijvoorbeeld één of twee mensen in hun coronacirkel hebben opgenomen. Die aangewezen personen zien ze wel, al dan niet op anderhalve meter afstand, en verder niemand.’

Heteronormativiteit

Door meerdere typen huishoudens aan te spreken bestrijd je ook een bevestiging van heteronormativiteit. ‘Een vriendin van mij werd op straat aangesproken en zelfs uitgescholden omdat ze hand in hand met haar vrouw liep. Als overheid, maar ook als sociaal professional, heb je de taak om mensen eraan te herinneren aan diversiteit en inclusie.’

Trendgevoelig

Ook almaar herhalen wat er nog niet goed gaat en in beeld brengen van mensen die zich niet aan de norm houden, werkt averechts als je wil zorgen dat mensen zich wel aan de maatregels houden. ‘Ik moet steeds denken aan een klassiek experiment uit de jaren negentig. De overheid wilde dat mensen meer afval scheiden en gaf huishoudens daarom de boodschap: “het merendeel van de mensen in deze buurt scheidt geen afval.” Met als gevoel dat de mensen die het wel deden er ook mee stopten!’

Sociale norm

‘Mensen zijn gevoelig voor trends en sociale normen’, weet Felten. ‘Er zijn twee soorten sociale normen: de dingen die je denkt dat anderen denken en de dingen die je denkt dat andere doen. Dat media mensen laten zien die zich niet aan de regels houden, is tot daaraantoe. Zij willen vooral nieuws brengen. Maar communicatiemedewerkers van overheden en sociaal professionals willen menselijk gedrag beïnvloeden. Hen adviseer ik daarom altijd: communiceer het beeld dat je wil dat mensen wél onthouden. Laat dus voorbeelden zien van mensen die zich wel aan de maatregels houden.’