De stoel die door de eetzaal heen vliegt, wordt gevolgd door een tafel. Azra kijkt op om te zien hoe groot haar publiek is. Ze lacht. De begeleidsters zeggen dat ze moet ophouden, maar grijpen verder nog niet in. Tegen mij zeggen ze dat Azra ondeugend is en om aandacht vraagt. Ze zijn het gewend en kunnen er om lachen. Als een begeleidster haar uiteindelijk wil tegenhouden begint Azra te slaan. Ze trekt aan de Saree van de begeleidster, die om diens taille en schouder is gedrapeerd. Als de begeleidster dit tegen wil gaan, probeert ze haar te bijten.

Regels

In Nederland worden we nog net niet doodgegooid met regels, procedures, rapportages en registraties. Als professional vinden we het al snel rompslomp. Ik ben toch niet in de zorg gaan werken om achter een bureau te zitten?

India

Na een vliegreis van twaalf uur belandde ik in het andere uiterste op een zorgboerderij voor volwassenen met een verstandelijke en/of lichamelijk handicap in India, twee uur rijden van Mumbai. Het is deze mensen verboden om contact te hebben met familie, en dus zijn medewerkers opvoeders en begeleider, de scheidslijn tussen werk en privé is nagenoeg onzichtbaar.

Sancties

Van woedeaanvallen tot zelfbeschadiging, de casussen zijn heftig. Toch is het grootste gevecht niet het aangaan en onderhouden van een relatie met de cliënten, maar met de begeleiding. De meeste medewerkers hebben geen opleiding genoten. Het is alsof je in een tijdmachine bent gestapt, afgereisd naar een tijdperk waar niemand er raar van op kijkt als een cliënt wordt vastgebonden of opgesloten. De dossiers bestaan uit een beperkt aantal gedateerde gekreukelde blaadjes in een snelhechter. Het rapportagesysteem bestaat uit een aantal beschreven schriftjes. In de praktijk wordt er weinig gedaan met ziektebeelden, stoornissen en IQ-scores. Gedrag is immers goed of fout en bij ongewenst gedrag volgen sancties. Hoe kleurrijk het land ook is, op dit gebied is de gedachtegang erg zwart-wit. De zorg in dit land lijkt wel wat van onze Nederlandse nuancering, legitimering en theoretische onderbouwing te kunnen gebruiken.

Observeren

Mijn taak was om te observeren, maar al snel kwam ik in situaties terecht waarin ik hier van afweek. Toekijken ligt al niet in mijn aard en werd een zware opgave toen het er mijn inziens onrechtvaardig aan toe ging. Iemands mond afplakken bijvoorbeeld, schaadt niet alleen een mensenrecht, het lost ook nog eens niks op. Mijn visie leek lijnrecht te staan tegenover die van de lokale bevolking. Zij stonden te lachen en ik voelde de tranen in mijn ogen prikken. Ik wilde wegrennen, zodat ik het niet aan hoefde te zien. Maar ik bleef. Ik ging het gesprek aan. Eén keer iets zeggen is zinloos, het draait om de kracht van herhaling. Langzaam opbouwen tot je het punt bereikt waar het je eigenlijk om ging.

Sjaal

Dat was op een ochtend dat cliënt Azra een uitbarsting had. Ze werd door twee caretakers in een rolstoel gezet en met een sjaal werd haar goede arm vastgebonden, haar andere arm kan ze door een beperking nauwelijks bewegen. Een wanhoopsdaad vanuit de begeleiders. In Nederland zou het leiden tot een rechtszaak, maar in India lijkt dit de normaalste zaak van de wereld te zijn.

Los

Gefrustreerd ging ik op zoek naar de social worker die Engels sprak. Met veel argumentatie en begrip voor de crisis wist ik haar ervan te overtuigen dat dit niet de manier was. De social worker klaagde, máár Azra werd los gemaakt.

Lach

Die ochtend begeleidde ik Azra. Ze heeft de één op één aandacht nodig en de vrijheid om op onderzoek uit te gaan. De dagelijkse routine sluit niet aan op haar behoeftes. Ze heeft meer ruimte nodig om zich als individu te kunnen onderscheiden, maar zowel de kennis als de mankracht ontbreekt. Ze was goedlachs. Pas als de taal en cultuur niet overeenkomen, besef je dat een lach zoveel meer zegt. Ieders lach is terug te vinden in mijn fotoboek, maar eigenlijk is dat niet nodig, want ze staan in mijn netvlies gebrand.