Hans Bellaart, Coördinator Portaal Kennisplatform Integratie & Samenleving: ‘Uit verschillende onderzoeken blijkt dat jonge Turks-Nederlandse vrouwen meer te maken hebben met emotionele problemen. Daaronder verstaan we onder meer angsten, onzekerheden en depressies. Deze problemen kunnen soms leiden tot uiterste vormen, zoals suïcidepogingen.’

Stichting Kleurrijk Gezin

Deze gegevens zijn al langere tijd bekend. Bellaart: ‘De Stichting Kleurrijk Gezin en Jeugd, die als doel heeft de kloof tussen jeugdhulp en gezinnen met een Turkse achtergrond te verkleinen, heeft ons benaderd. Aan de ene kant herkennen ze de signalen, aan de andere kant ook niet. Op hun verzoek hebben wij daarom uitgezocht waarom juist deze meiden zo vaak te maken hebben met emotionele problemen, hoe we dit kunnen verklaren en welke vormen van preventie de oorzaken van de problemen kunnen verhelpen of wegnemen.’

Sociale controle

Volgens Bellaart groeien de meiden die te maken hebben met emotionele problemen vaak op in traditionele gezinnen: de ouders hanteren een liefdevolle, maar autoritaire, opvoedstijl. Ze zijn trots op hun Turkse identiteit en hebben hoge verwachtingen van hun dochters, wat betreft hun cognitieve ontwikkeling, maar ook wat betreft hun partnerkeus. Communicatie tussen ouders en dochters verloopt soms stroef: de meiden vinden dat ze prima een eervol leven kunnen leiden met meer bewegingsvrijheid, maar ouders zien dat anders. Hierover praten is lastig. ‘Daarbij is er vaak veel sociale controle, zijn eer en trots belangrijk en is het niet gebruikelijk om over je problemen te praten.’

Migrantenorganisaties worden vaak gezien als bemiddelaars. Daarmee worden ze onderschat, stelt onderzoeker Elena Ponzoni. ‘Migrantenorganisaties kunnen een veel grote rol spelen bij opvoedingsondersteuning.’ Lees meer >>

Eigen identiteit

Bellaart: ‘Deze meiden kunnen heel erg in een tweestrijd met zichzelf terechtkomen. De warmte van thuis wordt heel erg gevoeld. Ze weten dat hun ouders om hen geven en willen ze niet teleurstellen. Aan de andere kant krijgen ze weinig ruimte om een eigen identiteit te ontwikkelen. Dat kan frustratie oproepen. Bijvoorbeeld als ze verliefd worden op een Nederlandse jongen of dingen willen ondernemen met een groep vriendinnen waarvan ze weten dat hun ouders dit af zullen keuren.’

Huisarts

En wat doen deze meiden als ze emotionele problemen krijgen? Erover praten is vanuit hun cultuur eigenlijk geen optie. Maar bij de huisarts komen ze wel. Zelfs vaker dan andere etnische groepen. Bellaart: ‘Naar de huisarts gaan met lichamelijke klachten is geaccepteerd binnen de gemeenschap. Maar uit ons onderzoek blijkt dat meiden die eenmaal beslissen om hulp te zoeken tegen een enorme barrière oplopen. Ten eerste kunnen ze niet altijd precies uitleggen wat er aan de hand is. De huisarts stelt daarom niet altijd meteen de juiste diagnose. Vaak komen de meiden met klachten als vermoeidheid, hoofdpijn en somberheid. Als zij al een doorverwijzing krijgen naar de ggz krijgen, zullen zij daar vaak niets mee doen. In de Turkse cultuur heerst de gedachte dat je naar de psychiater gaat als je gek bent. Bovendien zijn de meiden vaak bang dat Nederlandse hulpverleners hun situatie niet zullen begrijpen of verkeerd naar hun ouders zullen optreden.’

Taboe doorbreken

Het is al met al dus vrij lastig om deze specifieke groep meiden te bereiken en te helpen. Maar er zijn wel mogelijkheden. Bellaart: ‘Wij starten bijvoorbeeld nu een nieuw project met preventieve groepsbijeenkomsten voor zowel ouders als meiden. Op lokaal niveau, heel laagdrempelig en in samenwerking met Turkse zelforganisaties.’ Tijdens deze bijeenkomsten kan het taboe dat rust op het onderwerp doorbroken worden. ‘We leren hen te praten over psychische problemen, wijzen op de risico’s en de signalen en bieden handvatten om te zorgen dat ouders en dochters het gesprek beter met elkaar aan kunnen gaan.’

Verlaag de drempel

Ook het verlagen van de drempel naar hulpverlening is van belang. ‘De Turkse Nederlanders worden nu het minst goed bereikt door hulpverleners. Dat heeft deels te maken met de geslotenheid binnen de groep en deels met de enorme weerstand die ze hebben tegenover de Nederlandse hulpverlening. Zorg dus dat je zichtbaar bent: laat op lokaal niveau je gezicht zien, laat merken dat je  de problematiek herkent en benader het niet eenzijdig vanuit een Nederlands perfectief.’

Lees hier het hele rapport.