De Nieuwe Banen Methodiek kent de volgende algemene uitgangspunten (zie figuur 1):

Deze vier algemene uitgangspunten zijn tijdens de ontwikkeling en implementatie van de methodiek vertaald in zes generieke stappen (zie figuur 2). Per werkgever/baan kunnen deze generieke stappen overigens een andere invulling krijgen. Het gaat daarbij om maatwerk per werkgever (zie hieronder bij praktijkvoorbeelden).

Aan het begin van de ontwikkeling van de methodiek zijn enkele creatieve werksessies gehouden met een vertegenwoordiging van werkgevers, werkcoaches, enkele werkzoekenden die daarvoor zijn benaderd door de werkcoaches en onderzoekers (onderdeel van het social lab). Hier is onder meer het vernieuwende karakter van de Nieuwe Banen Methode besproken, zijn de algemene uitgangspunten vastgesteld en vier potentiële routes geïdentificeerd:

Vervolgens zijn – door het Werkbedrijf – meer werkgevers geworven om de routes uit te werken tot concrete pilots. Uiteindelijk zijn de routes Klein- en Grootschalige Groei in de praktijk getest (zie figuur 3). De overige twee routes bleken vooralsnog minder aantrekkelijk. Voor wat betreft de Ontwikkelbanen bleek de krappe arbeidsmarkt een rol te spelen: werkgevers wilden (goede) kandidaten niet laten doorstromen naar volgende organisaties. Voor wat betreft de Stapelbanen waren slechts weinig bedrijven geïnteresseerd en voor deze bedrijven bleek het uiteindelijk niet haalbaar om de verschillende aspecten van het werk zo op elkaar af te stemmen dat ze samen een volwaardige (en samenhangende) baan zouden bieden. Daarnaast was in de werksessies benoemd dat het inleren op twee locaties tegelijk weleens een te grote belasting zou kunnen zijn voor de doelgroep.

In het bijzonder bij de route Grootschalige Groei is er sprake geweest van maatwerk bij de uitwerking van de verschillende stappen. Deze route is in drie sectoren toegepast: de horeca, de logistiek en de zorg. Voor alle drie deze sectoren heeft de route – in afstemming met betrokken werkgevers – een ander karakter gekregen:

Vernieuwend aan de Nieuwe Banen Methodiek is dat kansen en mogelijkheden die banen in de toekomst bieden als uitgangspunt worden genomen. Dat geeft het Werkbedrijf én de kandidaat tijd en ruimte om zich op deze banen voor te bereiden en de afstand tot deze banen te overbruggen. Het Werkbedrijf heeft hierbij een sleutelrol door met werkgevers in gesprek te gaan over deze toekomstige groei en de mogelijkheden voor inclusie.

Daarbij staat de vraag van de werkgever centraal en wordt gezamenlijk een passende route ontworpen. Ter ondersteuning ontwikkelde het Werkbedrijf een manier voor competentiegericht bemiddelen. De ervaring leerde dat bij de match met een potentiële kandidaat beter van vaardigheden dan van opleiding kon worden uitgegaan. Overigens houdt het Werkbedrijf een belangrijke rol bij het zorgdragen voor goede begeleiding van de kandidaat, door periodiek gesprekken te voeren met kandidaat en bedrijf.

Voor werkgevers biedt deze methodiek twee grote voordelen:

Voor Werkbedrijf en Gemeente biedt deze manier van werken de volgende voordelen:

De Nieuwe Banen Methodiek is ontwikkeld en uitgetest in tijden van economische groei. Dit had invloed op de vormgeving van de methodiek. Arbeidsmarktkrapte stimuleert werkgevers immers om onder een bredere doelgroep te werven. Echter: de aanpak kwam ook onder druk te staan. Zo wilden werkgevers mensen snel productief inzetbaar hebben, terwijl de doelgroep juist een langere aanlooptijd nodig heeft.

En ook de tijd en ruimte voor begeleiding op de werkvloer komt in deze omstandigheden onder druk te staan. Tegelijkertijd had de arbeidsmarktkrapte ook invloed op de samenstelling van de doelgroep: gaandeweg het project werd duidelijk dat iedereen die kon werken ook aan het werk was en de groep die nog werkzoekend was echt een grote afstand tot de arbeidsmarkt had.

Een belangrijke vraag is wat de huidige COVID-19-pandemie betekent voor de in dit artikel geschetste aanpak. De (gedeeltelijke) lockdown heeft grote invloed gehad op de economie en de arbeidsmarkt, ook in Flevoland. Een deel van de bedrijven staat onder grote druk. Maar er zijn ook sectoren met een blijvende vraag naar arbeid: ICT-Tech, Logistiek en Zorg. Er stromen meer werkenden uit krimpsectoren in de uitkering.

Deze situatie vraagt om een andere aanpak dan de eerder ontwikkelde routes: een verbreding van de methodiek met van-werk-naar-werktrajecten of bij kortdurende werkloosheid, ter voorkoming van langdurige werkloosheid. Kandidaten in van-werk-naar-werktrajecten (of die hun baan recent zijn kwijtgeraakt) hebben weliswaar geen of een kleinere afstand tot de arbeidsmarkt, maar kunnen nog steeds een afstand hebben tot de sectoren waar vacatures zijn. Ook hier kan competentiegericht bemiddelen helpen. In veel branches is weliswaar het werk inhoudelijk anders, maar zijn de benodigde competenties gelijk.

Er zullen daarvoor nieuwe, flexibele omscholingsroutes moeten worden ontwikkeld. Mogelijk dat de route Ontwikkelbanen voor deze doelgroep een nieuwe invulling kan krijgen, met betrokkenheid van de werkgever bij wie iemands dienstverband stopt of dreigt te stoppen en de beoogde toekomstige werkgever. Daarbij passen dan ook afspraken over een veilige manier van overstappen van werk naar werk. Dergelijke trajecten zouden dan juist kunnen voorkomen dat iemand in een uitkering terechtkomt. Hier ligt een mooie opgave voor regionale mobiliteitsteams, waarin werkgeversorganisaties, UWV, gemeenten en vakbonden intensief samenwerken. Het doel van deze teams is immers om werkzoekenden begeleiding en advies te bieden in hun zoektocht naar werk, zo nodig met bij- of omscholing.

Daarnaast – en zeker niet in de laatste plaats – blijft de noodzaak bestaan om ook de kwetsbaarste doelgroepen erbij te blijven betrekken. Zij lopen immers het risico om weer achter aan de rij te komen te staan. Inzicht is nodig in welke routes in het huidige economische klimaat kansrijk zijn voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, en hoe deze routes moeten worden aangepast aan de huidige situatie.

De in Flevoland opgerichte Schakelteams voor de Techniek, de Logistiek en de Zorg vormen een goed vehikel om de werkgeversdienstverlening van verschillende gemeentes en UWV te bundelen en de lessen uit onder meer het Nieuwe Banen-project te vertalen naar deze nieuwe context en doelgroepen.<