Dat stelt Liesbeth Naaborgh, als wetenschappelijk medewerker van het Trimbos Instituut betrokken bij de actualisering van de handreiking ‘Signaleren, screening en kortdurende interventie van risicovol alcoholgebruik bij jongeren’. ‘De handreiking ligt sinds het wegvallen van subsidie voor het Partnership Vroegsignalering Alcohol in 2014 eigenlijk in de kast. Nu er een nieuw Samenwerkingsverband Vroegsignalering Alcoholproblematiek (SVA) is, opgericht vanuit het Nationaal Preventie Akkoord, was het tijd voor herziening. We hebben cijfers over problematisch alcoholgebruik onder jongeren kunnen updaten en nieuwe methodieken en interventies voor professionals opgenomen’, zegt ze. ‘Alcoholgebruik onder jongeren is sinds 2013 flink afgenomen, maar stabiliseert al een aantal jaren.’

Signalen en niet-pluisgevoel

De geactualiseerde handreiking biedt professionals onder andere praktische handvatten bij het tijdig signaleren, het bespreekbaar maken van een vermoeden en het informeren van jongeren over de risico’s van alcohol. ‘Waar moet je op letten als je werkt met jongeren, welke signalen kunnen duiden op problematisch alcoholgebruik? Wat doe je met een niet-pluisgevoel? Op deze vragen geeft de handreiking bijvoorbeeld antwoord’, licht Naaborgh toe. ‘De adviezen zijn gericht op jongeren tot 19 jaar en bedoeld voor werkers in het onderwijs, jeugdzorg, buurtteams, sociaal werk en op alle andere plekken waar jongeren komen.’ 

Vervolgstappen

De Handreiking beveelt aan om bij het signaleren van risicovol of problematisch drinkgedrag bij jongeren te letten op: de hoeveelheid alcohol die een jongere drinkt, de kwetsbaarheid van de jongere, de situatie waarin het alcoholgebruik plaatsvindt en de zichtbare gevolgen ervan (fysieke signalen en gedragsindicaties). Naaborgh: ‘Heb je dit eenmaal helder, dan biedt de Handreiking vervolgstappen aan. Dat kunnen laagdrempelige, kortdurende interventies zijn, want die zijn bewezen effectief bij vroegsignalering bij deze doelgroep. Maar het kan ook zijn dat een verwijzing naar een preventiewerker van verslavingszorg een gewenste stap is. Het is dan aan de professional om de jongere te motiveren tot zo’n verwijzing.’ 

Werkkaarten

Op basis van de handreiking zijn werkkaarten gemaakt, waarmee professionals in een oogopslag de belangrijkste informatie en adviezen kunnen zien. Met de handreiking hoopt het Samenwerkingsverband het makkelijker te maken voor iedereen die met jongeren werkt om alcoholgebruik in kaart te brengen. ‘En dat is nodig’, zegt Naaborgh. ‘Want in de praktijk is er voor veel sociaal professionals, onderwijsprofessionals en jeugdwerkers toch vaak een drempel om erover te beginnen. Of het onderwerp wordt vergeten, omdat het niet relevant lijkt.’ 

Drempel

Of en hoeveel een jongere drinkt, zou volgens Naaborgh standaard in de anamnese of eerste contactmomenten moeten zitten. ‘Het idee bestaat soms dat jongeren er niets over kwijt willen. Maar als je er op een niet belerende toon naar vraagt, zijn jongeren er meestal heel open over. Soms weten ze zelf niet eens dat ze risicovol drinkgedrag vertonen, en schrikken ze daarvan’, zegt Naaborgh. ‘Zo lang je uit interesse vraagt naar alcoholgebruik en de jongere niet veroordeeld, is het een heel normaal onderwerp om over in gesprek te zijn.’ 

Studenten en jongvolwassenen

Het Samenwerkingsverband gaat zich binnenkort buigen over hulpmiddelen voor professionals die met de doelgroep studenten en jongvolwassenen werken. ‘Want dat vraagt weer om een specifieke, eigen benadering en andere werkwijze’, aldus Naaborgh.