Eind jaren ‘80 las ik een artikel waarin de entertainmentcultuur van de Amerikanen beschreven werd. Amerikanen wilden overal vermaakt worden, of ze nou naar de camping, een sportwedstrijd of shopping mall gingen. Net zoals bijna alle trends die overwaaien vanuit de USA, kunnen we vaststellen dat de entertainmentcultuur tegenwoordig in Nederland ook duidelijk waarneembaar is.

Inventarisatie en analyse

Een jongerenwerker die met een nieuwe groep aan de slag gaat, begint meestal met een inventarisatieronde. Door middel van een gesprek of vragenlijst probeert men achter de wensen en behoeften te komen. In veel gevallen zullen de jongeren aangeven dat er te weinig te doen is of dat ze zich vervelen. Die boodschap wordt dan doorgegeven aan de gemeente. Soms zonder goed te hebben doorgevraagd. Ik snap wel dat een jongerenwerker een nieuwe groep snel wil laten zien dat hij/zij wat voor elkaar kan krijgen, maar het is de vraag of je jongeren daar altijd verder mee helpt. Neem altijd tijd voor een goede inventarisatie en analyse en durf ook af en toe kritische vragen te stellen.

Doorvragen

De vraag is of er werkelijk te weinig te doen is. Jongeren uit Feijenoord Rotterdam hebben dat ook ooit aangegeven, terwijl er nergens zoveel werd georganiseerd als in die deelgemeente. Mijn ervaring is dan ook dat er meestal wel een ruim aanbod is, maar dat jongeren het niet kunnen vinden, het niet aansluit bij de behoeften of leefstijl, ze te lui zijn om een paar honderd meter te lopen of dat ze vinden dat er 24/7 een aanbod moet zijn. In maar een paar gevallen, kleine dorpen, heb ik meegemaakt dat er inderdaad vrijwel geen aanbod was. Het is belangrijk om door te vragen om erachter komen hoe het werkelijk zit.

Dan blijft over de verveling. Ik kan niet zeggen dat het gevoel van verveling niet klopt, net zoals ik dat bij geen enkel gevoel kan doen. Het valt me wel op dat vaak wordt gezegd dat men zich verveelt en het jongerenwerk vervolgens in de oplossingsmodus schiet. Dan kom ik weer terug op die entertainmentcultuur. Een cultuur waarin verveling een negatieve ervaring is. Een last. Zelf zie ik dat anders.

Stimuleert het brein

Persoonlijk vind ik dat er niks mis mee is als jongeren zich vervelen. Het stimuleert de creativiteit en kan tot nieuwe inzichten leiden. Door verveling kan je zelfstandig nadenken, ontdekken wat je zelf wil zonder dat dat in hapklare brokken wordt voorgeschoteld. Je kan gaan praten met anderen, plannen gaan ontwikkelen en uitvoeren. Je eigen talenten ontdekken en ontwikkelen. Nadenken over een zinvol leven.

In de psychologie wordt gezegd dat verveling het brein stimuleert en dat het de stimulans geeft waar onze hersenen blij van worden.

Wat is normaal?

Ik besef wel dat het moeilijk kan zijn om op een andere manier te gaan denken over iets wat iemand als normaal ervaart. Over iets dat in je systeem zit. Dan moet ik ook denken aan een groep jongeren uit de Afrikaanderwijk waarmee we een grot in zijn gegaan in de Ardennen. Op een gegeven moment vroegen we of iedereen 1 minuut stil kon zijn. Er was een doodse stilte. Een stilte die ze nog nooit hadden ervaren. Sommige jongens vonden dat eng. De minuut stilte hebben we dan ook niet gered. De gesprekken daarna over wat ‘normaal’ is,  waren boeiend en leerzaam.

Dichttimmeren

Wat kan het jongerenwerk doen? In mijn ogen kan een taak van het jongerenwerk zijn om jongeren te leren omgaan met verveling, in plaats van alles met entertainment dicht te timmeren. We hebben de afgelopen jaren de omslag gemaakt van aanbod- naar vraaggericht werken. Ik denk dat jongeren leren omgaan met verveling een aanvulling daarop kan zijn.