‘De gemeente heeft een signaal afgegeven dat we in 2004 waarschijnlijk nog gespaard blijven, maar dat daarna bezuinigingen worden doorgevoerd. Op het gebied van projecten is sprake van een reeds jarenlange impliciete bezuiniging door geen indexering toe te passen. De gesubsidieerde banen komen naar verwachting geheel te vervallen. De gemeente belijdt dat jeugd- en jongerenwerk belangrijk is, maar de hiervoor noodzakelijke middelen worden niet beschikbaar gesteld.’
Het klinkt als een noodkreet van een van de respondenten van de enquête die Verdiwel afgelopen maand hield onder haar leden. Daaruit blijkt dat veel welzijnsinstellingen door gemeentelijke bezuinigingen worden getroffen. Voor een deel hebben die bezuinigingen betrekking op gesubsidieerde arbeid. Met het oog op de overheveling van de reïntegratiebudgetten naar de gemeenten heeft staatssecretaris Mark Rutte er vorig jaar al bij de gemeenten op aangedrongen zo weinig mogelijk vacatures voor ID-banen op te vullen. Een groot deel van de geënquêteerde welzijnsorganisaties wordt ook getroffen door bezuinigingen op andere activiteiten.
Er is echter geen duidelijke lijn te ontdekken in de bezuinigingen. Het is niet zo dat gemeenten de prioriteit leggen bij zaken die door het landelijk beleid als speerpunt zijn aangemerkt, zoals veiligheid, leefbaarheid en integratie. ‘Je zou verwachten dat gemeenten juist van zulke zaken af zouden blijven,’ zegt Ineke de Jonge, bestuurslid van Verdiwel en directeur van de Nijmeegse welzijnsorganisatie Tandem. ‘Maar dat is niet het geval. In verschillende gemeenten wordt op activiteiten op het gebied van veiligheid en leefbaarheid bezuinigd. Terwijl andere gemeenten daar juist extra geld voor uittrekken. Het beeld in niet consistent.’
Er wordt momenteel overal op bezuinigd. Waarom zou de welzijnssector ontzien moeten worden?
‘Vorig jaar hebben de belangrijkste landelijke vertegenwoordigers van de welzijnssector de Toekomstagenda ‘Welzijn Versterkt’ aangeboden aan de toenmalige staatssecretaris Margo Vliegenthart (VWS). Daarin staat een zestal belangrijke inhoudelijke thema’s, zoals diversiteit, veiligheid en leefbaarheid. Als je met het ministerie zo’n traject afspreekt moet dat een vervolg krijgen. Nu ontstaat er een hiaat tussen wat men zegt te willen en het geld dat het kabinet ervoor uittrekt. Daarnaast is de welzijnssector bezig zich als duidelijke branche te ontwikkelen. We werken aan een traject om zowel lokaal, regionaal als landelijk duidelijk te laten zien wat de sector aan resultaten boekt. Juist op het gebied van veiligheid, van leefbaarheid, van normen en waarden. De bezuinigingen die gemeenten nu willen doorvoeren geven aan dit alles een negatieve impuls.‘
Zijn de bezuinigen op gesubsidieerde arbeid voor de welzijnssector erg dramatisch?
‘Door de vacaturestop vallen allerlei kleine projecten die afhankelijk zijn van gesubsidieerde arbeid uit elkaar. De landelijke overheid zegt zwaar te tillen aan de thema’s veiligheid, leefbaarheid en integratie. Maar de vacaturestop voor ID-banen leidt ertoe dat juist daar gaten vallen. De banen die de veiligheid en leefbaarheid moeten garanderen, zoals toezichthouders in speeltuinen en op kinderboerderijen, verdwijnen nu. In Nijmegen was er een project waarbij vrijwilligers taallessen geven in het buurtcentrum. De coördinatie daarvan gebeurde door iemand met een gesubsidieerde arbeidsplaats. Die baan is nu een vacature, waardoor het hele vrijwilligersproject uiteenvalt.’
Gemeenten kunnen er zelf toch voor kiezen de gesubsidieerde banen te behouden?
‘Gemeenten kunnen zelf bepalen hoe ze de reïntegratiebudgetten inzetten. Maar bij het overhevelen van de budgetten naar gemeenten worden die wel met 25 procent gekort. Ook zijn de gemeentelijke reïntegratiebudgetten er nog niet, maar de vacaturestop voor gesubsidieerd werk is al wel van kracht. Er is een discrepantie met het landelijke beleid. De rijksoverheid heeft veel nadruk gelegd op werkgelegenheidsbevordering, maar nu wordt gemeentelijk afgeschaft wat landelijk is ingevoerd.’
Bent u niet gelukkig met de overhevelingen van landelijke taken naar gemeenten?
‘Je kunt de budgetten wel overhevelen, maar dan moet er wel een relatie zijn tussen het landelijk beleid en het lokale bestuur, zoals bijvoorbeeld bij het Grotestedenbeleid. Daar is sprake van de landelijke beleidslijn die richtinggevend is en waarmee lokaal kan worden gewerkt. Op die manier waarborg je de kwaliteit en de kwantiteit van de activiteiten. Bij de decentralisatie van de reïntegratiebudgetten is dat niet het geval. Dat leidt tot versnippering en inefficiëntie. Gemeenten zouden zich moeten realiseren dat de kosten voor de baten uitgaan. Net als in het bedrijfsleven betekent dat eerst investeren, investeren, investeren. Dan kun je resultaten afspreken en effect sorteren.’
Wat gaat de welzijnssector doen tegen de bezuinigingen? Naar het Malieveld?
‘De landelijke organisaties zoals het NIZW, de MO groep en Verdiwel moeten gezamenlijk een vuist maken om te zorgen dat er een sociale infrastructuur overeind blijft. We moeten de nieuwe politieke gezagsdragers laten zien waar we mee bezig zijn. Niet alleen een brief sturen, maar onze krachten bundelen. Het liefst met inhoudelijke programma’s zoals welzijn en veiligheid, emancipatievraagstukken en diversiteit als insteek. We moeten steeds weer ons verhaal doen.’
