Met ingang van 2006 verdwijnen de Welzijnswet en de Wet Voorzieningen Gehandicapten (WVG). Ze gaan op in de nieuwe Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Vanaf 2006 worden de huidige gemeentelijke taken in de sociale sector uitgebreid met onderdelen die tot nu toe onder de AWBZ vielen, zoals de huishoudelijke verzorging. De AWBZ is dan voorbehouden aan ernstige en chronisch zieken, dementerende ouderen, zwaar gehandicapten en chronisch psychiatrische patiënten. Vanaf 2007 komt daar ook de activerende en ondersteunende begeleiding bij.
In het huidige stelsel lopen mensen, die door omstandigheden zorg of ondersteuning nodig hebben, grote kans om te verdwalen in een woud van regels. Deze opvatting vormde de basis voor de contourennota van de nieuwe Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Nu krijg je de ene keer voorzieningen van WVG, een andere keer uit de AWBZ, dan weer uit het ziekenfonds of je wordt begeleid door een instantie die haar taken op basis van de welzijnswet uitvoert. Dat moet overzichtelijker, stelt Ross.
Belangenorganisaties voor ouderen en gehandicapten hebben echter weinig vertrouwen in de gemeentelijke beoordeling. Ze zijn bang overgeleverd te worden aan de willekeur van ambtenaren en gemeentebestuurders. Want het kabinet hamert op de eigen verantwoordelijkheid van burgers en de inzet van familie, vrienden en vrijwilligers. ‘We worden weer afhankelijk gemaakt van de goedgunstigheid van anderen,’ stelt de CG-raad, de belangenbehartiger van gehandicapten en chronisch zieken. Vrijwilligersorganisatie NOV waarschuwt ervoor het vrijwilligerswerk niet als ‘voorliggende voorziening’ in de WMO op te nemen. ‘Hier valt geen winst meer te halen, de rek is eruit.’ Ook de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) vindt de WMO niet voldoen. Volgens de VGN zijn de stijgende kosten van de AWBZ het gevolg van demografische ontwikkelingen. ‘De nieuwe wet verplaatst het probleem alleen maar van de landelijke naar de lokale overheid.’
De MO-groep, de ondernemersorganisatie in de welzijnssector, staat positief tegenover de voorstellen voor de nieuwe wet. Met name omdat de WMO naast zorg ook welzijn garandeert. ‘De nieuwe wet maakt het mogelijk om burgers in de eigen omgeving – thuis, in wijken en buurten – één integraal aanbod van wonen, welzijn en zorg te bieden,’ stelt de ondernemersgroep. Volgens directeur Sjef van Gennip wordt de wet een succes als er aan twee randvoorwaarden wordt voldaan: ‘Gemeenten moeten op beleid sturen en ruimte geven aan ondernemers in welzijn voor de uitvoering. En de financiële middelen moeten zodanig zijn dat naast zorg ook welzijn gegarandeerd is.’
Met de invoering van de WMO krijgen gemeenten de verantwoordelijkheid voor acht ‘prestatievelden’. Die betreffen voorzieningen voor ouderen, gehandicapten, chronisch zieken en mensen met psychische problemen, maar ook welzijnstaken als sociale activering, schuldhulpverlening, leefbaarheid in buurten en wijken en problemen met jongeren en opvoedingsproblemen. Gemeenten moeten zelf, in overleg met de burgers, cliëntorganisaties en instellingen, invulling geven aan de uitvoering van deze taken. Het kabinet erkent dat dit tot grote gemeentelijke verschillen zal leiden, maar noemt dit ‘onvermijdelijk’.
