Anneke Krakers schrijft het al in haar weblog: vrijwilligers zijn nodig waar de overheid dat nodig vindt. WMO is meedoen. Dus mensen die bijvoorbeeld hun ondersteunende begeleiding kwijtraken door alle veranderingen in de AWBZ, zijn nu aangewezen op mensen uit de buurt.
We zagen de hulpvragen in de verte. Er kwamen signalen vanuit de thuiszorgorganisatie dat ze bepaalde cliënten moesten loslaten, omdat door de herindicatie de begeleiding niet langer werd vergoed. Deze cliënten kwamen bij onze welzijnsstichting in het bestand, want de gemeente financiert onze vrijwillige thuishulp. Verpleegkundigen en thuishulpen kwamen langs om hun cliënten over te dragen. Want begrepen we wel goed dat het hier om kwetsbare mensen ging? Dat ze jarenlang gewend waren aan het vaste gezicht op maandagmorgen, dat er nu een vrijwilliger voor in de plaats zou komen, dat die vrijwilliger niet dezelfde taken zou doen als de verpleging?

En of we dat begrepen. De ernst van deze situatie – ok, laten we zeggen uitdaging – zit hem niet in onbekendheid met deze nieuwe doelgroep. Het is vooral de vraag hoe we deze mensen gaan opvangen. Met ons bestaande steunpunt voor vrijwilligers komen we een heel eind in het werven en plaatsen van mensen voor de sportvereniging en liturgische werkgroepen. Maar het één-op-één koppelen van vrijwilligers aan individuen met een zorgvraag, dat is wel wat anders. We weten wat deze vrijwilligers moeten kunnen, maar of ze te vinden zijn?

De behoefte aan vrijwilligers is groot genoeg. De gemeente verwijst overbelaste mantelzorgers en vereenzaamde senioren door. Bij ons aangekomen vinden ze weliswaar een luisterend oor en aanwijzingen hoe je je netwerk kunt versterken, maar de vrijwilliger die jou op adem kan laten komen, is er niet. Nog niet. Mijn collega’s en ik houden de moed erin, want sinds kort werven we de ‘vrijwilligers voor de zorg’ met PR die barst van aansprekende beeldtaal. Een aantal handen die op elkaar rusten, wijze oude dames in een groen park, een verlegen kind met een aai over zijn bol. Het doet denken aan al die reclamecampagnes van zorgverzekeraars toen de marktwerking zijn intrede deed in de sector. ‘De kortste weg tussen twee mensen is een glimlach’ en dergelijke citaten van iconen als Gandhi lokten niet alleen nieuwe klanten naar een verzekering, maar lieten ook zien hoe mooi en wonderlijk de wereld van zorg is.

Dat wil ik ook niet ontkennen. Maar wanneer ik nieuwe potentiële vrijwilligers informeer over wat er allemaal komt kijken bij bijvoorbeeld het ondersteunen van een mantelzorger, schrikken ze toch een beetje. Want het is nogal wat om op te passen bij iemand in de laatste levensfase, of op te letten bij de onvoorspelbaarheid van iemands dementie. Is er ook werk dat minder confronterend is? De vrijwilliger in spe kijkt belangstellend naar de map Sport en Spel. Want met dat soort werk kun je toch ook goede dingen doen voor de samenleving? Ik knik bevestigend. Even later gaat de vrijwilliger tevreden de deur uit om kennis te maken bij de kaartclub. Daar zochten ze iemand om het ledenblaadje in elkaar te zetten. Fijn dat we daar iemand voor hebben gevonden. De eerste lentezon schijnt naar binnen. Aan het raam glimt de nieuwe poster over mantelzorgers en wie hen kan helpen. Het is nu wachten op de mensen, of op de tijd.

Kaarina Schoonheim (1983) studeerde filosofie en zorgethiek. Ze werkt voor twee welzijnsorganisaties in Brabant. Haar baan beslaat de leiding van een leefbaarheidsproject en coördinatie van een mantelzorg- en vrijwillige thuishulpcentrale.