‘Goeiemorgen!’ Vrolijk komt de Marokkaanse Myriam Oublal de vrouwenstudio Mozaïek aan de Oudedijk in Rotterdam Kralingen binnengelopen. ‘Lekker warm hier,’ galmt ze, trachtend het geluid van spelende kleuters te overtreffen. De Turkse gastvrouw van het huis Sevinç Simsek baant zich tussen de kinderen een weg naar de keuken om thee voor de vrouw Myriam in te schenken. Samen nestelen ze zich in een hoekje van de gezellige woning, drinken thee, en praten over de afgelopen week.

Driehonderd vrouwen uit vijftien verschillende culturen bezoeken wekelijks de multiculturele vrouwenstudio’s van Stichting Cleo Patria in Rotterdam. Om elkaar te ontmoeten, om samen activiteiten te doen, om elkaar wegwijs te maken in de samenleving. Omdat stichting Cleo Patria ‘een fundamentele bijdrage heeft geleverd aan de verbetering van de positie van de vrouw’ heeft ze onlangs de tweejaarlijkse Joke Smit emancipatieprijs ontvangen. Volgens de jury passen de activiteiten van Cleo Patria in het beleid om de participatie en integratie van allochtone vrouwen in Nederland te bevorderen. De stichting hoopt met het gewonnen geld – tienduizend euro – de organisatie nog verder te professionaliseren.

Wensen blootleggen

‘Ontmoeting is erg belangrijk. Daar begint het mee,’ meent directeur en initiatiefneemster Anneke de Goede van Stichting Cleo Patria. ‘Om ervaringen uit te wisselen, om van elkaars cultuur te kunnen leren, maar ook om gezellig te kletsen. Vaak is het zo dat ze alleen hun kinderen naar school brengen om vervolgens weer snel richting huis te gaan.’

Inmiddels heeft de stichting, die drie jaar geleden ontstond, drie studio’s in Rotterdam: Cleo Patria in de Millinxbuurt, De Peperklip in Feyenoord en Mozaïek in Kralingen. In december opent een nieuwe vrouwenstudio in de wijk Pendrecht. Studio? ‘We noemen het geen vrouwenhuis, maar vrouwenstudio,’ legt De Goede uit. ‘Een kleine nuance, maar bij het begrip “huis” leggen veel mensen de link met een ‘Blijf van mijn Lijf huis’, iets wat Cleo Patria niet is. Iedereen, met welke achtergrond dan ook, is er van harte welkom.’ Aan de wieg van de oprichting van de vrouwenstudio’s stond een onderzoek in de Rotterdamse deelgemeente Charlois naar hoe men preventief criminaliteit kan bestrijden. De Goede. ‘Want er was heel veel criminaliteit in bijvoorbeeld de Millinxbuurt, een buurt in die deelgemeente die toen berucht was. Meer dan vijftig verschillende culturen leven daar met elkaar in slechts tien straten. Dan ga je de stemming in de wijk peilen.’ Van verschillende moeders kreeg De Goede te horen dat er behoefte was aan een vaste plek. Een eigen huis, waar ze, samen met hun kinderen, op elk moment van de dag terecht konden.

In de gang van vrouwenstudio Mozaïek – waarvan de volledige inrichting is samengesteld door de bezoekers – staan nog zo’n dertig klapstoelen. Gebruikt voor het suikerfeest, het slot van de ramadan dat door de vrouwen zelf is georganiseerd. De gastvrouw en activiteitenbegeleider Sevinç Simsek: ‘Het was erg gezellig tijdens het feest. Ruim vijftig vrouwen waren er aanwezig. Van verschillende culturen. Niet alleen moslims, maar ook vrouwen die een ander geloof aanhangen. Op die manier leer je elkaars cultuur kennen en respecteren.’

De tweede pijler van Stichting Cleo Patria, naast het ontmoeten, is de activiteit. Activiteiten, die de vrouwen zelf aandragen en waar ze zelf ook verantwoordelijk voor zijn. ‘Dat is een bewuste keuze,’ zegt De Goede. ‘Het werkt beter om de vrouwen zelf initiatieven te laten nemen. Kauw je alles steeds voor hun voor, dan leg je de wensen van de bezoekers zelf niet bloot.’

‘Binnen hele korte tijd was het feest helemaal geregeld,’ zegt de directeur van Cleo Patria nog over het suikerfeest, één van de vele activiteiten die de vrouwen ondernamen. ‘Je ziet bij de vrouwen een enorme drive om iets te betekenen. De vrouwen die hier komen hebben over het algemeen weinig kansen in de samenleving. Door de kwaliteiten van de vrouwen op de juiste plek in te zetten, krijgen ze weer een heel stuk meer zelfvertrouwen.’

Zelfvertrouwen

Een kleine jongen begint te huilen. Schreeuwen bijna. Zojuist heeft een meisje zijn speelgoedauto afgepakt. Hoewel het in vrouwenstudio Mozaïek barst van het speelgoed, wil hij graag zíjn speelgoedauto terug. Een oorverdovend geluid doorbreekt de stilte van het vroege uur. Vrijwel meteen snellen drie Marokkaanse vrouwen naar de kinderhoek en manen het mannetje tot kalmte.

De kleine jongen snikt wat en wanneer hij ziet dat zijn moeder vanuit het provisorisch ingerichte lokaal haar Nederlandse les onderbreekt, lijkt hij te beseffen dat de auto niet het enige speelgoed is dat hem geluk kan brengen. De jongen verlegt zijn aandacht naar een ander stuk speelgoed en snel vertrekt zijn moeder weer naar de Nederlandse les.

Zolikha Elouakili geeft de Nederlandse les bij de Stichting Cleo Patria. Ook dit was een wens van de bezoekers. De Marokkaanse vrouw, bij wie het accent helemaal niet meer doet denken aan haar geboorteland, heeft zelf een methode ontwikkeld, waarmee ze de vrouwen de eerste beginselen van de Nederlandse taal bijbrengt. Een jaar geleden stapte ze hiervoor diverse boekenwinkels binnen op zoek naar goed lesmateriaal. Prentenboeken die ze geschikt vond, nam ze mee naar de stichting. Ze noemt haar lessen ‘conversatielessen’. Elouakili: ‘Sommige vrouwen spreken niet of nauwelijks Nederlands. Een vrouw die bij mij les volgt, bracht tot voor kort alleen maar haar kinderen naar school en haalde ze weer op. Voor de rest deed ze helemaal niet mee in onze maatschappij. Ze zat binnen, in huis. Ze woont nu 28 jaar in Nederland, en ze sprak geen woord Nederlands. Het gaat er in eerste instantie om dat ze zich verstaanbaar kunnen maken. Het leren uiten, dat is het belangrijkste.’

Elouakili merkt dat de meeste vrouwen angst hebben om Nederlands te praten. ‘Ze zijn bang en zeggen vaak dat ze het niet kunnen. Ik moet ze van die angst afhelpen om die stap te zetten.’ Het feit dat Elouakili een andere achtergrond heeft dan de Nederlandse, stemt de meeste vrouwen gerust. Ze is een van hen.

‘De les begint altijd met een begroeting,’ vertelt de docente. ‘Vervolgens geven de vrouwen aan wat ze die dag willen leren. Waar ze tegenaan lopen in het dagelijkse leven. Het is belangrijk dat de vrouwen een praatje kunnen maken. Het gevoel dat ze er zijn in de maatschappij.’

De vrouw die geen woord Nederlands sprak, heeft door de lessen van Elouakili bij Stichting Cleo Patria weer zelfvertrouwen en durf gekregen. Trots vertelt de vrouw tijdens de les dat ze voor het eerst zelf naar de dokter is geweest, zonder dat haar zoon mee moest om alles in het Turks te vertalen. En volgende week gaat ze naar de ouderavond. Normaal doet haar man dat, maar dit keer wil ze zelf.

Alle activiteiten van stichting Cleo Patria zijn er op gericht om de integratie en participatie van allochtone vrouwen in de Nederlandse samenleving te bevorderen. Volgend op de ‘ontmoeting’ en de ‘activiteit’ is dat de derde stap en tevens het uiteindelijke doel.

Anneke de Goede merkt op: ‘Alles wat we hier doen, zal er toe leiden dat de kansen op de arbeidsmarkt voor die vrouwen groter worden. Of dat uitmondt in een reguliere baan of vrijwilligerswerk doet er niet zoveel toe. En voor vrouwen voor wie de afstand tot de arbeidsmarkt nog te groot is, ontwikkelen we ook eigen bedrijfjes waar ze aan de slag kunnen. Het gaat erom dat de vrouwen hun eigen plekje in de samenleving voor zich opeisen, dan zijn we blij.’