‘Een ansichtkaart kan werken als een herinnering aan een contact. Daarmee is de boodschap ook: “we laten je niet stikken” ‘, zegt Marien Abspoel, wetenschappelijk medewerker bij het Programma Publieke Geestelijke Gezondheid van het Trimbos-instituut. ‘De werking ervan heeft ongetwijfeld te maken met het onderhouden van relaties met een suïcidale cliënt.’

Klein kringetje
Toch kan zo’n actie volgens hem niet op zichzelf staan. Er is ook zo persoonlijk mogelijk contact nodig met familie, professionals of mantelzorgers. ‘Het onderhouden van relaties is belangrijk omdat suïcidale mensen vaak in een klein kringetje leven en eenzaam zijn. Contacten hebben een positieve invloed’, weet Abspoel. ‘Mensen voelen dat ze er niet alleen voor staan. Bovendien bieden ze de mogelijkheid om in te grijpen voordat iemand de daad bij het woord voegt.’

113online
Het idee van GGZ Friesland hangt samen met een Australisch onderzoek. Daaruit blijkt dat het regelmatig versturen van kaartjes kan helpen voorkomen dat mensen opnieuw suïcidale gevoelens krijgen. ‘Het is sowieso een elegante en goedkope interventie’, vindt Abspoel. Maar of de Australische aanpak een-op-een is over te zetten naar hier, weet hij niet. In het Australische onderzoek werden overigens maandelijks kaartjes gestuurd, in totaal acht. ‘Daarnaast kennen we in Nederland 113online. Daar kunnen mensen met suïcidale gedachten terecht voor informatie en lotgenotencontact. Een ansichtkaart is eenrichtingsverkeer. Het mooie van 113online is dat je er ook kunt chatten.’

Verslaving
Op de kaarten van GGZ Friesland staan kleurrijke afbeeldingen, met op de achterkant een persoonlijke boodschap van de behandelaar. Ze worden een half jaar na de behandeling verstuurd aan mensen die suïcidepoging hebben gedaan. ‘Dat is een beperkte groep’, zegt Abspoel. ‘Het is een prima initiatief, maar het is ook belangrijk om mensen te bereiken die nog niet worden behandeld. Gedachten aan zelfdoding hangen vaak samen met andere problemen, zoals somberheid, depressie, eenzaamheid, psychische stoornissen en verslaving. Die klachten en symptomen bieden aangrijpingspunten bij het signaleren van kwetsbare mensen. Ook brengen gedachten aan de dood een grote ziektelast met zich mee. Patiënten functioneren vaak niet goed op school of op het werk.’

Leraren en werkgevers
Mensen blijven er vaak in hun eentje mee zitten: praten over gedachtes aan de dood raakt aan een taboe. Abspoel: ‘Bijvoorbeeld leraren en werkgevers hebben er weinig kennis van. Om te beginnen zou het goed zijn als zij meer wisten over depressiviteit. Jaarlijks maakt 1 op de 13 volwassenen een depressie door. En van de mensen met suïcidale gedachten heeft een heel groot deel ook depressieve klachten. Het bespreekbaar maken van die gedachten en klachten is dus óók doel van suïcidepreventie.’

Terminale ziekte
Daarnaast is het nodig dat suïcidaliteit wordt gesignaleerd bij verschillende risicogroepen in de hele zorgketen, zoals bij mensen met een terminale ziekte. Ook zouden maatschappelijk werkers die met angstige of depressieve cliënten werken erop bedacht moeten zijn. Of (jeugd)welzijnswerkers die bij niet slecht functionerende gezinnen komen. Abspoel: ‘Daar is veel te winnen.’

Ketenaanpak
Omdat bij suïcidepreventie veel partijen betrokken zijn, is een ketenaanpak ideaal, aldus de Trimbos-medewerker. ‘De ggz, de jeugdzorg, gezondheidszorg en maatschappelijk werk zouden moeten samenwerken.’ Vooruitlopend op een multidisciplinaire richtlijn heeft het Trimbos-instituut samen met anderen het Kwaliteitsdocument Ketenzorg bij Suïcidaliteit ontwikkeld. ‘Dat geeft een handreiking hoe we aan de professionalisering van suïcidepreventie werken.’

Meer nieuws in uw inbox? Klik hier voor de gratis Zorg + Welzijn  Nieuwsbrief. Voor meer achtergronden en opinies, neem hier een abonnement op Zorg + Welzijn Magazine. 

Volg Zorg+Welzijn op Twitter >>