Door Carolien Stam – Vooral hulpverleners die in gezinnen en met kinderen werken kunnen worstelen met gevoelens van frustratie en machteloosheid omdat ze niet direct de hulp kunnen geven die nodig is. ‘Dat de schokkende ervaringen van cliënten je raken is een normale reactie op een abnormale situatie. Als het je overspoelt, dan moet de professional zich ervan bewust zijn dat hij hulp nodig heeft’, aldus Wendela Wentzel, adviseur van MOVISIE.

Intense onveiligheid
Wentzel heeft een training ontwikkeld voor deze professionals, om secundaire traumatisering te herkennen en er mee om te gaan. ‘Veel professionals komen via foto’s of verhalen van de cliënt in contact met ernstig schokkende gebeurtenissen. Niet altijd lukt het om die naast je neer te leggen. Dan kan zo ver gaan dat hulpverleners worden achtervolgd door dezelfde angsten als hun cliënten. Bijvoorbeeld dromen over verkrachtingen of het idee hebben achtervolgd te worden. Je krijgt ptss-achtige verschijnselen en een gevoel van intense onveiligheid.’

Seksueel geweld
Of je wel of niet te maken krijgt met secundaire traumatisering heeft te maken met het soort beroep en met persoonlijke risicofactoren, aldus Wentzel. ‘Een aantal jaren geleden bleek dat veel hulpverleners die met seksueel geweld bezig waren uitvielen. Het heeft dus te maken met het soort werk, waarbij je tot in detail de gruwelijkste ervaringen hoort. Verder blijkt dat mensen met minder methodische bagage en vijftig plus hulpverleners met minder reserves meer risico lopen op secundaire traumatisering.’

Risicofactoren
Er bestaan geen cijfers over het aantal hulpverleners dat ermee te maken krijgt, maar er zijn volgens Wendela Wentzel wel een aantal risico’s. Professionals die minder methodisch onderlegd zijn of zelf nog met onverwerkte trauma’s zitten hebben meer kans in de problemen te komen. Ook moet de hulpverlener de door de cliënt geprojecteerde verwachtingen – bijvoorbeeld een moederrol – kunnen weerstaan. En kunnen omgaan met de eigen betrokkenheid bij de zware problemen van cliënten.

Tegenwicht
Belangrijk is dat professionals beseffen dat het mechanisme van secundaire traumatisering bestaat, zegt Wendela Wentzel. ‘Er zijn ook factoren die je ertegen kunnen beschermen. Zoals in je vrije tijd juist de schoonheid en de goede dingen opzoeken als tegenwicht tegen de ontwrichting waar je mee te maken hebt. Verder kan ook een ritueel om werk van je af te schudden goed helpen, bijvoorbeeld hardlopen of twee agenda’s hanteren.’

Training als tegengif
MOVISIE heeft een training opgezet om secundaire traumatisering te onderkennen en om vaardigheden aan te leren die preventief kunnen werken. In de training komen de eigen risicofactoren aan bod, maar ook hoe de professional onder druk reageert en hoe het team daarop kan inspelen. Bovendien is het belangrijk te leren omgaan met “lastige cliënten” en geeft de training suggesties voor “tegengif”: hoe kun je beschermende factoren gebruiken om je eigen betrokkenheid te kanaliseren.

Meer informatie kunt u krijgen bij Wendela Wentzel (MOVISIE)