‘Opstap werkt niet’, constateert
Roel van Steensel
in de
Zorg + Welzijn Nieuwsbrief (23 juni 2006)
. Hij baseert zich op onderzoek bij ouders op twee locaties. De Universiteit Utrecht (
Cathy van Tuijl, Lange termijn effecten van Opstap Opnieuw, 2004
) deed grootschaliger onderzoek: ruim 300 leerlingen verspreid over 22 locaties en 100 scholen deden mee.
Motivatie en leerhouding
Toevallige factoren, zoals een minder goede uitvoering of scholen die minder goed presteren, hebben de resultaten niet beïnvloed. Van Tuijl concludeert positieve effecten van Opstap op de moedertaal én op de rekenvaardigheid. Ook blijken Opstap-leerlingen minder vaak te blijven zitten op de basisschool. De verklaring hiervoor is dat Opstap-moeders hun kinderen meer gaan ondersteunen. Dit bevordert de motivatie en leerhouding van de kinderen.
Beter met taal en rekenen
Roel van Steensel beperkt zich tot toetsprestaties van Nederlandse taalvaardigheid in groep 2 en 4. Dat Opstap-kinderen hierbij niet beter presteren, was te verwachten. Opstap richt zich immers op zeer laagopgeleide ouders die vaak geen of slecht Nederlands spreken. Deze ouders voeren Opstap in hun moedertaal uit. Indien kinderen hun moedertaal goed beheersen, leren ze beter Nederlands (Cummins in Harpman, ‘Praten, denken en doen’, 1998). Onderzoek door het SCO-Kohnstamm Instituut (
Van der Veen, Opstap in Bos en Lommer, 2004
) in Amsterdam bevestigt dit: de Opstap-leerlingen presteren beter met taal en rekenen.
Minder zitten blijven
Roel van Steensel zegt verder dat Opstap te hoge eisen aan de ouders stelt. In de meeste gezinnen wordt Opstap echter goed uitgevoerd (Van Tuijl, 2004). Alleen ouders met een Berber-achtergrond voeren Opstap minder frequent uit en gebruiken meestal de Nederlandse versie. Dit draagt bij aan geringere testresultaten in vergelijking met andere gezinnen. Toch blijven ook kinderen uit deze gezinnen minder vaak zitten. Dankzij een betere leerhouding en een grotere betrokkenheid van de ouders bij school.
Combinatie van andere programma’s
Het NIZW pleit voor een combinatie van Opstap(je) met goede programma’s vanuit een peuterspeelzaal of basisschool, zoals Kaleidoscoop en Piramide. Een dergelijke combinatie leidt tot een aanzienlijke verbetering van de schoolprestaties. Kinderen worden dan op de peuterspeelzaal / school én thuis gestimuleerd. Opstap(je) heeft effecten die centrumgerichte programma’s niet bereiken.
Vaker naar de bieb
Ouders gaan meer spelen, gaan voorlezen, maken gebruik van voorzieningen als de bibliotheek. De (allochtone) moeders stromen door naar activiteiten, zoals Nederlandse taalles. Problemen in gezinnen worden tijdig gesignaleerd en aangepakt. Onderzoek naar Opstapje in Duitsland (Sann, Opstapje – Schritt für Schritt, 2005) bevestigt dergelijke effecten. Kortom: Opstap weet heel veel te bewerkstelligen waarvan de kinderen en hun ouders nog jarenlang profijt hebben.
Hilde Kalthoff (NIZW Jeugd)
Programmaleider Opstap(je)NIZW Jeugd
Links:
‘Opstap stelt te hoge eisen aan ouders’
, Zorg + Welzijn, 23 juni 2006, Roel van Steensel,
‘Peuterspeelzaal kan ‘ontluikende geletterdheid’ van jonge kinderen stimuleren’
, Ineke van der Veen en Annemiek Veen,
‘Opstap in Bos en Lommer’
, SCO-Kohnstamm Instituut en Cathy van Tuijl,
Effecten van Opstap Opnieuw. Effecten van een gezinsgericht stimuleringsprogramma bij Turkse en Marokkaanse gezinnen
