Samen met een groep collega’s van Reed Business ga ik voor NL Doet een dag op stap met een groep verstandelijk gehandicapten: naar Artis. De leidinggevende vraagt wie er ervaring heeft met verstandelijke gehandicapten en geeft wat tips. ‘Geef duidelijk je eigen grenzen aan want sommige cliënten walsen daar flink overheen. Fred bijvoorbeeld is nogal handtastelijk naar vrouwen. Voor je het weet heb je zijn tong in je mond.’ Oh, dat was dus Fred die ik net tegen het lijf liep.
Het doel van vandaag is om de cliënten een leuk dagje uit te bezorgen. Zonder één-op-één-begeleiding lukt dat niet. Ieder ontfermt zich over een cliënt. Voordat iedereen in de bus zit, zijn we alweer snel twintig minuten verder. ‘Kan er iemand naast Ramon zitten?’, wordt er gevraagd. ‘Hij wil graag gezelschap’. Ik ga naast Ramon zitten. Een gezellig, goedlachse en luidruchtige Surinaamse man van 42. Ramon houdt van praten. ‘Ik heb een vriendin, Juanita. En ik ben DJ, ik kan plaatjes draaien. Kijk, dat is mijn zussie. Zussie! Zussie!!! Kijk, ze krijgt een baby, ik word oom.’ Zijn ‘zussie’ werkt als groepsleidster en heeft inderdaad een flinke dikke buik. En ze lacht breed naar Ramon. ‘Ik houd heel veel van mijn zussie,’ zegt ie. ‘En zij houdt van mij’. De presentielijst wordt voorgelezen. ‘Ik ben er niet, ik ben er niet,’ zegt Ramon en duikt naar beneden. En als zijn naam wordt afgeroepen, zeg ik: Ramon is er niet hoor. Binnen een halve seconde springt hij schaterlachend omhoog. ‘Ha haha, ik ben er lekker wel.’
De chauffeur start de bus, reden voor een hoop opwinding. ‘Hé collega, collega’ roept Ramon. Hij laat zijn t-shirt zien met het logo van de busmaatschappij. Aha, hij is er eentje die graag dagenlang met de bus rond rijdt. ‘Ik help de chauffeur altijd’. En nu dus ook. Luidkeels geeft hij aanwijzingen. Ik ga er gezellig in mee en samen zitten we halverwege de bus luid te roeptoeteren: ‘Ja, naar links naar links. Kijk uit, stoepje. Ja, nu even draaien. Draaien! Ja goed zo, gaat goed. Ja, gassen maar.’
We rijden naar een andere locatie om nog een groep cliënten in te laden. Ook daar zitten een stel rolstoelers bij en het duurt een hele tijd voor iedereen zit. Uiteindelijk komen we een uur later aan bij Artis. ‘Ik blijf bij jou, hè?’ vraagt Ramon wel vijf keer. Ja hoor, Ramon, ik blijf bij jou. Als we eindelijk Artis inlopen, gaan we lunchen. Collega Nienke loopt met Henkie. Hij heeft het syndroom van Down en zit in een rolstoel. Voor de gelegenheid heeft hij zich feestelijk uitgedost met een oranje feesthoed en een toeter. Henkie is de boezemvriend van Bram, die er vrolijk achteraan loopt. Een mooi duo.
We gaan binnen zitten, bij het restaurant en krijgen daar zakjes met broodjes kaas en krentenbollen uitgedeeld. Henkie heeft geen tand meer in zijn mond en zit alleen maar te staren naar zijn broodjes. ‘Zal ik helpen?’, vraag ik. Hij mompelt wat. ‘Hij eet eigenlijk alleen maar pap,’ zegt de begeleidster. ‘Je moet kleine stukjes maken van zijn broodje, dan krijgt hij het wel weg.’ Terwijl Henkie met heel veel moeite stukjes van zijn brood weg slikt, pakt Ramon aan mijn andere kant zijn loodzware tas uit. Naast twee stukken fruit en een thermosfles met sap, heeft hij stapels cd’s meegenomen. Handig, je weet maar nooit of we nog ergens een cd-speler tegen komen.
Eindelijk zijn we klaar om Artis in te gaan. Een bonte stoet trekt het park in. Ramon pakt mijn arm stijf vast en laat die de eerste anderhalf uur niet meer los. Gezamenlijk trekken we langs de leeuwen, door het reptielenhuis, langs de aapjes, richting olifanten en zebra’s. Af en toe blaast Henkie op zijn toeter, moet Fred in toom worden gehouden bij iedere vrouw die langs komt en valt Tonia in een diepe slaap. Greet geniet duidelijk met volle teugen, terwijl Nel alleen maar zegt: ‘ik wil koffie’. Er worden pakjes sigaretten opgerookt, zelfs al staan sommige cliënten op rantsoen.
Na het voeren van de leeuwen moeten we weer terug richting restaurant, om nog even koffie te drinken voor we weer naar de bus gaan. En dan, om drie uur, is het weer tijd om naar de bus te gaan. De logistieke operatie voltrekt zich weer in omgekeerde volgorde en even na vier uur zijn we weer in Amsterdam Noord. De cliënten worden allemaal opgehaald. Wij, de begeleiders, zijn ook doodop en gaan nog even zitten voor het napraten. Maar niet voordat Ramon iedereen omstandig bedankt heeft. En hij wilde mijn adres zodat hij me een kaart kan sturen. Na twee natte zoenen, vertrekt hij, onder druk van de leidinggevende. Dag Ramon, het was gezellig!
Marike Vroom is algemeen hoofdredacteur van Zorg + Welzijn, Sociaal Bestek, Maandblad voor de Activiteitensector, Kinderopvang en Management Kinderopvang.
