Abdou Menebhi spreekt van een oorlog tegen de islam, maar omschrijft zichzelf als seculier. Hij is voorzitter van de Stedelijke Marokkaanse Raad in Amsterdam en directeur van het Euro-Mediterraan Centrum Migratie en Ontwikkeling (Emcemo). Menebhi werd bekend als voorzitter van het marxistische Komitee voor Marokkaanse Arbeiders Nederland (KMAN). Als voorzitter van het comité ‘Nederland bekent kleur’ vocht hij jarenlang tegen extreem-rechts. Ook letterlijk: zo ging hij ooit op de vuist met Joop Glimmerveen, leider van de Nederlandse Volkspartij. Menebhi heeft zo’n bonte loopbaan als belangenbehartiger dat hij al werd betiteld als ‘beroepsmarokkaan’.

U reageerde op de moord op Theo van Gogh met de uitspraak: ‘De samenleving is gestoord.’ Hoe bedoelt u dat?

‘Zo’n moord kun je in dit klimaat verwachten. Na 11 september begon Bush een oorlog tegen de islam. Ook de Nederlandse regering loopt steeds achter Bush aan, met alle consequenties van dien. Dat heeft de fundamentalisten veel kansen gegeven. Jongeren die niet weten waar ze thuishoren, die in een identiteitscrisis zitten, vinden een veilige plek bij fundamentalistische organisaties. De geëngageerde jongeren binnen die clubs zijn vaak niet de nieuwkomers, maar jongeren als Mohammed B., hier geboren en met een hogere opleiding.

‘We hebben burgemeester Cohen gewaarschuwd dat er groepen zijn rond de moskeeën Ar-Rahman en El Tawheed die jongeren proberen te recruteren. In plaats van die clubs aan te pakken, koos Cohen voor de dialoog met iedereen. Wij willen graag praten over de scheiding van kerk en staat. De boodschap van Theo van Gogh bracht daar alleen maar schade aan toe. Wat beoogde hij? Was hij kritisch over religie of was hij hatelijk tegenover alle allochtonen? Hij voerde geen discussie voor modernisering van de islam, maar stelde zich vooral anti-islamitisch op.

‘De generaliserende uitspraken van de VVD over de islam wijzen ook op haat tegen de hele gemeenschap. Ik ben het eens met Ayaan Hirsi Ali dat de islam onderdrukkende kanten heeft, maar niet over hoe ze die discussie aanpakt. Onderdrukking van vrouwen heeft op zich niets te maken met de islam. Kijk naar de positie van vrouwen in Tunesië, die van premier Bourguiba veel betere rechten kregen. Kijk naar de emancipatie van vrouwen in Marokko en Libanon. Hirsi Ali zit bij een partij die gescheiden migrantenvrouwen zelf geen rechtspositie geeft.’

Was de moord op Van Gogh een incident?

‘Nee, dat geloof ik niet. Zoals de geheime dienst zelf zegt, lopen hier zo’n 150 mensen rond die verbonden zijn met terroristische organisaties. Pak ze dan, verdomme. Maar gebruik dit soort gebeurtenissen niet om maatregelen tegen de hele gemeenschap te nemen, zoals Kamerlid Wilders die de burgerrechten voor migranten wil beperken of minister Verdonk die de dubbele nationaliteit wil afschaffen. In Marokko is de vrijheid van meningsuiting na een terroristische aanslag van 16 mei ook beperkt. Neem maatregelen tegen de terroristen, maar terroriseer niet de hele gemeenschap.’

Wat moet de overheid nu doen om herhaling te komen?

‘Geef de terroristen geen kans. Beschouw de migranten hier als gewone burgers en stop met de hetze tegen migranten, stop met repressieve maatregelen tegen alle allochtonen. Maatregelen om de gezinsvorming te stoppen en de inburgering te verplichten. Politieke partijen willen nu scoren door de islam aan te pakken. Maar zit er ook geen grens aan de vrijheid van meningsuiting? Je mag best kritiek hebben op een religie, maar het slaat nergens op dat alles wat er mis is in Nederland aan één geloof zou liggen. Als je terrorisme wilt bestrijden, moet je ook internationaal de oorzaken ervoor wegnemen. Niet eenzijdig Israël steunen en niet alleen maar Bush achterna lopen.’

Iedereen zag dat Mohammed B. radicaliseerde, maar meldde dat niet, zegt de Amsterdamse wethouder Aboutaleb. Is er meer controle nodig?

‘Hoe dan? Als Mohammed bekend was bij de politie, dan is dat toch een verantwoordelijkheid van de politie? Maar om nu de hele Marokkaanse gemeenschap op te roepen van alles te signaleren bij de politie gaat veel te ver. Stadsdeel De Baarsjes wil een contract met de drie moskeeën in het stadsdeel, zodat ze extremistisch gedrag doorgeven aan het stadsdeel. Dan moet je in de moskee gaan bellen: die-en-die doet extreme dingen. Dat kan toch niet in een rechtstaat, dat is een derdewereldmethode. Het is veel beter om de moskeeën bewust te maken van extremistisch gedrag.

‘Seculiere groepen moeten ook veel ruimte krijgen voor een inbreng. Maar organisaties als de KMAN zijn door het beleid kapot gemaakt. De overheid praat met moskeekoepels, maar niet met ons. In het politieke overleg krijgen wij geen plaats. Ik moet me wel altijd verdedigen als Marokkaan maar ik heb niets met extremistische klootzakken die moorden plegen.

‘Het uitgangspunt van de Stedelijke Marokkaanse Raad is respect voor de verschillen. Een antifeministisch uitgangspunt accepteren we niet, of hatelijke uitspraken over homo’s van El Moumni. De overheid heeft de Nederlandse samenleving geïslamiseerd, niet wij. De raad is tegen islamitische scholen, voor openbaar onderwijs. Dat was ons standpunt bij de KMAN altijd al. We waren tegen de verzuiling. We hebben nu een islamitische gemeenschap in Nederland, maar wat is dat? Als tien procent van de Marokkanen naar de moskee gaat is het veel. We willen helemaal geen Saoudische of Iraanse islam hier. Ik erken de koning van Marokko niet als prins van de profeet. Dat is belachelijk.’