Door Alexandra Sweers – Lia van Doorn is lector Innovatieve dienstverlening aan de Hogeschool Utrecht. Zij geeft haar visie op het belang van morele oordeelsvorming tijdens het Welzijnsdebat 2008 ‘Moraliseren Moet! Van ouderwetse betutteling naar nieuwe strengheid’ op 13 november.

Voordeur
Professionals staan er vaak alleen voor wanneer zij hulp verlenen ‘achter de voordeur’. Zij worden steeds vaker op pad gestuurd om zich te bemoeien met mensen in de privésfeer, zegt Van Doorn. ‘Zij moeten dan bijvoorbeeld met ouders van ontsporende kinderen in gesprek over de opvoeding. Maar wie bepaalt wat goed opvoeden is?’ Wanneer de organisatie globale richtlijnen geeft en ergens voor staat, geeft dat houvast aan de professional, stelt de lector.

IJkpunten
Die ijkpunten krijgen vorm door bijvoorbeeld met collega’s verschillende cases te bespreken. Van Doorn: ‘Professionals kunnen hun morele oordeelsvorming met elkaar scherper krijgen, door ethische kwesties te bespreken en samen vanuit verschillende perspectieven naar dilemma’s te kijken. Zo vormen ze met elkaar ijkpunten, dat biedt hun houvast bij hun werk.’ Vergelijkbaar met juristen die jurisprudentie bespreken, zou er ook een moresprudentie moeten komen. Hierbij slaat mores op moraal, aldus Van Doorn.

Savanna
Een voorbeeld is de Savanna-zaak. Daar ‘bemoeide’ een professional zich met een gezin waar het behoorlijk mis ging. Vervolgens werd de hulpverlener publiekelijk aan de schandpaal genageld en liet de instelling haar vallen, volgens de lector. ‘Je zou je kunnen afvragen of door het zorgvuldig bepalen van de morele oordeelsvorming dit soort uitwassen in de toekomst te voorkomen is.’

Standaard
Het is zeker niet de bedoeling dat er standaard richtlijnen komen voor hoe te handelen in welke situatie. ‘Opvattingen verschuiven, de samenleving wordt steeds diverser en iedere situatie is weer anders. Daar zijn geen standaard regels voor.’ Juist daarom is het bespreken van morele kwesties en het overleggen met collega’s van belang, vindt Van Doorn.

Doeners
Het probleem is echter dat er weinig tijd is voor reflectie. ‘De volle caseload en het feit dat veel hulpverleners ‘doeners’ zijn en meteen aan de slag willen, maakt het soms lastig om tijd te maken voor reflectie en overleg met collega’s. Tegelijkertijd halen professionals juist hun voldoening uit ingewikkelde situaties met cliënten, waarbij er zich dilemma’s voordoen, stelt Van Doorn. ‘Hier kunnen ze hun tanden inzetten. Het is juist hun drijfveer om mensen te helpen als het erop aankomt, op het scherpst van de snede. Dat is precair werk, daarbij hebben ze ondersteuning nodig.’