Alfahulpen en de oppas aan huis moeten de ‘normale’ rechtszekerheid krijgen van werknemers in de publieke sector. De commissie-Kalsbeek adviseert de “Regeling dienstverlening aan huis” buiten werking te stellen voor werknemers die met publiek geld betaald worden. Daarmee zouden alfahulpen en de oppas aan huis recht krijgen op arbeidsvoorwaarden als ontslagbescherming en werknemersverzekeringen. De kosten hiervan schat de commissie op 150 tot 200 miljoen euro. Voor de particuliere sector is de “witte werkster” veel duurder, volgens de commissie. ‘Dat zou 1 miljard euro kosten.’

Dienstverlening

De commissie-Kalsbeek heeft het effect van de Regeling dienstverlening aan huis onderzocht. Volgens de International Labour Organisation is de Nederlandse regeling ‘Dienstverlening aan huis’ niet in overeenstemming met het ILO-verdrag uit 2011. De regeling maakt het gemakkelijk iemand in te huren als werknemer voor klussen in en om het huis. Men hoeft voor deze huishoudelijke hulp geen loonbelasting en premies werknemersverzekeringen af te dragen. De regeling is  in het leven geroepen om de werkgelegenheid aan de onderkant van de arbeidsmarkt te vergroten.

Oneigenlijk gebruik

De regeling wordt in de publieke sector – voor de thuiszorg en de oppas aan huis – oneigenlijk gebruikt, vindt de commissie. Ella Kalsbeek geeft het voorbeeld van de thuiszorgster die bij de 85-jarige mevrouw Bakker in het huishouden helpt. ‘Als alfahulp komt ze in dienst van mevrouw Bakker en is ze goedkoper, maar ze heeft slechte rechtspositie. Thuiszorginstellingen zetten onder druk van de gemeenten, die zo goedkoop mogelijk huishoudelijke hulp inkopen, alfahulpen in. Maar als samenleving moeten we niet willen dat alfahulpen een slechtere rechtspositie hebben dan andere werkers die met publiek geld worden betaald.’

Lees meer artikelen, opinies en achtergrond over de recente ontwikkelingen in het Z+W dossier “Alfahulp” >>

Controleren

Dat ligt volgens de commissie anders voor de particulier sector. Kalsbeek: ‘Private werkgevers gaan geen 21 euro betalen voor een werkster. Daar kan je van alles van vinden, maar het is de werkelijkheid. Afgezien van dat het veel te duur is, is het niet te controleren. Wij willen nu eenmaal in het private domein geen controles.’

Dienstencheque

De commissie geeft wel mogelijkheden in overweging om te experimenteren met de inzet van werknemers met subsidies. Bijvoorbeeld via fiscale aftrek of met de dienstencheque. Bij de laatste koopt de cliënt een dienst in bij een gecertificeerde instelling voor een alfahulpprijs, en past de overheid het verschil bij tot volledige rechtsbescherming van de werknemer. ‘Het nadeel is dat deze constructies erg fraudegevoelig zijn,’ zegt Kalsbeek. ‘Als we met experimenten beginnen, kunnen we meer te weten komen over hoe fraude kan worden tegen gegaan, hoeveel mensen van zo’n regeling gebruik willen maken en hoeveel eigen bijdrage mensen voor de dienstverlening over hebben.’

Geldpot voor rechtspositie

Is de volledige rechtsbescherming van alfahulpen en oppas aan huis wel te betalen door zorgwerkgevers met een vastgesteld en beperkt budget? Verhoging van de lonen aan de onderkant kan zo ook leiden tot ontslagen. Volgens Ella Kalsbeek is er een apart geldpotje gereserveerd door het kabinet: ‘100 Miljoen euro is er gereserveerd voor verbetering van de rechtspositie. En verder horen we steeds dat er financiële meevallers zijn voor het kabinet. Een klein deel daarvan zou hier ook voor gebruikt kunnen worden.’