De wijnranken zijn nog maar net ontwaakt uit hun winterslaap, maar de ontluiking is al in volle gang. Het duurt niet lang meer of het glooiende landschap van Groesbeek kleurt groen van het druivenblad. In de wijngaard wordt hard gewerkt om de wijnstokken op te binden. Met zijn handen buigt Remon (46) de bovenste twee takken naar beneden en bindt ze horizontaal vast aan een gespannen metalen draad, zodat in het groeiseizoen de bladeren mooi naar boven kunnen groeien. ‘Moet je zien wat een prachtig uitzicht op de heuvels. Mooier kun je de dag niet beginnen als in de ochtend vanachter de heuvels de zon opkomt en de vogels fluiten.’

Leerwerktraject

Het voelt voor Remon goed om weer buiten te zijn. Vroeger had hij een betaalde baan in de kinderopvang, maar toen hij psychiatrische problemen kreeg, kwam hij thuis te zitten. Sinds zes maanden volgt hij een traject bij Stichting op de Toekomst die mensen met een psychische achtergrond en daardoor op afstand staan van de arbeidsmarkt helpt bij het vinden van betaald werk. Dat doet ze door een leerwerktraject aan te bieden in een veilige en gestructureerde omgeving.

Kans bieden

Die ruimte biedt het Nederlands Wijnbouwcentrum dat sinds de oprichting van 2017 de beleving van wijn combineert met kennis en educatie van wijn. Voor de oprichters was het logisch om mensen voor wie werken niet vanzelfsprekend is een kans te bieden om zich persoonlijk te ontwikkelen en hun passie te ontdekken. Dat sociale ondernemerschap is ontstaan bij wijnhoeve de Colonjes, waaruit het Nederlands Wijnbouwcentrum is voortgekomen. Met zijn 13 hectare aan wijngaard, ofwel 26 voetbalvelden, is het de grootste biologische wijngaard van Nederland.

Sociale onderneming

‘Vanaf de oprichting van de wijnhoeve in 2001 was het een sociale onderneming, want oprichter Freek Verhoeven (red: 1946-2018) vond dat de wijngaard van iedereen is’, vertelt arbeidscoach Marieke Schouten aan de lange houten tafel in het wijnbouwcentrum dat uitkijkt op de uitgestrekte wijngaard. ‘De wijngaard doe je samen’, was zijn moto. Vrijwilligers waaronder ook mensen voor wie een betaalde baan niet vanzelfsprekend was, hielpen mee met de wijnbouw. ‘Het mooiste compliment dat we krijgen is als mensen in het dorp vragen: “Hoe is het met onze wijngaard?”.’

Arbeidsfit

Veertig kandidaten volgen een leer- en werktraject of hebben een zinvolle dagbesteding bij het Nederlands Wijnbouwcentrum. Het werkt naast Stichting op de Toekomst nauw samen met Pluryn, een zorginstelling voor mensen met een verstandelijke beperking en/of gedragsproblematiek. Een andere grote partner is het Werkbedrijf, dat regionaal bemiddelt tussen werkgevers en mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. ‘Mensen die nog niet arbeidsfit zijn, leren bij ons de benodigde arbeidsvaardigheden om weer aan het werk te kunnen of een opleiding te volgen. Ze leren bijvoorbeeld om op tijd te komen, om zich aan de afspraken te houden, taken uit te voeren, zich verantwoordelijkheid te voelen en sociale omgang met collega’s en klanten’, legt Marieke uit.

Zelfstandig

Uit de lift komt Floor (28) in haar scootmobiel. Zij werkt sinds 2017 als receptioniste en ondersteunt ook de horeca. Voor proeverijen zet ze glazen klaar en helpt mee met de wijnfeesten. ‘Superleuk werk! Het fijnste is dat ik zelfstandig met mijn scootmobiel hier naartoe kan komen. Ik ben niet meer afhankelijk van taxivervoer.’ Ook ervaart ze de emotionele ondersteuning van Marieke als zeer waardevol.  ‘Als ik een keer niet goed in mijn vel zit, wordt er naar mij geluisterd.’ Aan die aandacht ontbrak het nogal eens bij haar vorige werk. Maar genoeg gepraat, vindt Floor. Ze gaat koffie en thee maken voor de pauze van half elf.

Randvoorwaarden

Marieke voert de gesprekken met de kandidaten met wie ze samen een passende plek in het bedrijf zoekt. ‘Het mooie aan mijn werk is te ontdekken waar iemand blij van wordt en wat zijn talent en kracht is. Wat zijn de randvoorwaarden en wat hebben de kandidaten nodig om goed te kunnen functioneren? De jongen die net binnenkwam, heeft een journalistieke achtergrond. Omdat hij schrijven leuk vindt, gaat hij een stukje maken voor onze nieuwsbrief.’

Nieuw beschut werk

Door de uiteenlopende werkzaamheden zoals administratie, winkel, horeca, de wijngaard, de kelder en het laboratorium is er voor elke kandidaat werk op eigen niveau. Volgens wijnmaker Adam Dijkstra is het bedrijf daarom uitermate geschikt voor deze doelgroep. ‘Er is binnen en buiten veel ruimte en dat biedt mogelijkheden.’ Eén van de kandidaten met een chemische achtergrond is onder de noemer van ‘nieuw beschut werk’ in loondienst. In het laboratorium doet hij analyses van wijn, sap, cider en bier. Hij wordt één op één begeleid door Adam. ‘Hij is gebaat bij duidelijke taken en zo min mogelijk prikkels. In het stille en rustige laboratorium is hij helemaal op zijn plek.’

Bottelen

Onder het Wijnbouwcentrum bevindt zich de kelder van wijnhoeve de Colonjes. Deze 600 vierkante meter wordt gebruikt als productieruimte voor het maken van de wijn, maar ook fruitsappen en cider. Naast werkzaamheden voor de eigen wijngaard maakt de Colonjes ook de wijn voor andere wijnboeren in Groesbeek en omgeving. Per jaar worden er ongeveer 60.000 flessen gebotteld. Vandaag is een groep mannen in de kelder de oogst van 2018 aan het bottelen. Met een machine vult Edwin Loermans, werkbegeleider Pluryn, flessen met witte wijn. Om hem heen staan zes mannen die meehelpen. De één geeft de flessen aan, een ander draait de doppen aan, de volgende sluit de fles en de laatste legt deze voorzichtig bovenop de andere wijnflessen in een groot metalen rek.

Echt werk

Een eindje verderop spoelt werkbegeleider Corrado alle flessen voordat ze gevuld worden. Hij krijgt ondersteuning van Sjaak (67), die veel ervaring heeft met verschillende soorten dagbesteding. Hij draagt met trots een rood poloshirt met de naam van het bedrijf en beschouwt zijn werk voor het eerst als ‘echt werk’. ‘Sjaak wil graag iets betekenen en behulpzaam zijn. Hij ontleent zijn status aan het werk. Naar het werk gaan, voelt voor hem belangrijker dan naar de dagbesteding gaan’, legt Edwin uit.

Zwaar

Fysiek is het werk best zwaar, zegt Edwin. ‘In de wijnkelder kunnen langdurig dezelfde bewegingen belastend zijn. Als het draaien van de doppen begint te vervelen, wisselen we elkaar van taak af.’ Ook in de wijngaard zoeken de werkbegeleiders en wijnboeren  naar oplossingen om het werk te verlichten. ‘Je houdt geen rug over als je bukkend de stammen aan het ontspruiten bent. Tegenwoordig hebben we daar onkruidborstels voor dan hoeven we niet meer te bukken.’

Gouden medailles

Ondanks de eentonigheid van sommige handelingen is het werk afwisselend, ervaart Edwin. ‘Het mooie vind ik ook dat wij meedraaien in een commercieel bedrijf dat gouden medailles wint voor zijn wijnen en tegelijkertijd hart heeft voor de medemens. Maar als het werk om wat voor reden vastloopt dan is het aan de wijnboer om het op lossen. Het is niet ons pakkie-an. Dat klinkt misschien cru, maar ons doel is dat de jongens een goede dag hebben. Zo hebben wij dat met elkaar afgesproken.’

Ervaringsdeskundige

‘Je ziet de druiventrossen al’. Jeroen (54) laat in de wijngaard het tere begin zien van de vruchten. ‘Als je de takken naar beneden buigt kun je ze laten kraken en dat schijnt goed te zijn voor de planten.’ Met een mesje knipt hij de top van de tak af. ‘Handwerk is niet echt mijn ding’, zegt Jeroen. De eentonigheid van het snoeien duizelt hem soms. Daarom is hij naast het werk op het land bezig met het organiseren van de talentenshow voor het wijnfeest in september. Het traject bij Stichting op de Toekomst doet hem goed. Hij heeft veel aan de persoonlijke gesprekken met zijn coaches, de collega’s en vrijwilligers. De verschillende doelgroepen, die aan het werk zijn bij het Nederlands Wijnbouwbedrijf spreken hem aan. Met de één is hij aan het dollen en grappen aan het maken en met een ander heeft hij een fijn gesprek. Jeroen heeft ontdekt dat hij vanuit zijn ervaringen met verslaving andere mensen met psychiatrische problemen en/of verslaving wil helpen. In het najaar is hij daarom van plan hij een opleiding te volgen voor ervaringsdeskundige bij de GGZ.

Vrijwilliger

Vóór de lunch hebben de ‘ploeg’ van Stichting op de Toekomst en twee vrijwilligers twaalf rijen wijnstokken opgebonden. ‘Niet slecht’, lacht coach Dirk Vreugdenhil. ‘Vanmiddag gaan we weer verder.’ Remon verzamelt de snoeimessen en andere attributen in een mand. Hoe leuk hij het werk in de buitenlucht ook vindt, na de oogst denkt hij toe te zijn aan een nieuwe uitdaging. ‘Maar naast mijn baan ben ik van plan om als vrijwilliger in de wijngaard terug te komen.’