De Week tegen eenzaamheid begint vrijdag met een bijeenkomst voor professionals ‘Brainstormen tegen eenzaamheid’ in Amsterdam Zuid-Oost. ’s Middags volgt in Amstelveen het congres ‘Connecting People? Communicatietechnologie: vloek of zegen?’, over de voor- en nadelen van ICT en internet bij het terugdringen van eenzaamheid. Op zo’n honderd plekken in het land vinden de komende week koffieochtenden en voorlichtingsbijeenkomsten voor vrijwilligers plaats.
Kaartenactie
Bovendien lanceert de Coalitie Erbij een kaartenactie tegen eenzaamheid, waarvoor 400.000 kaarten worden verspreid. ‘Die kun je gebruiken om iemand uit te nodigen samen iets leuks te doen’, vertelt Arie Ouwerkerk. ‘Het hoogtepunt is op 30 september waarbij zo’n veertig kamerleden hun kaart demonstratief op het Plein in Den Haag op de bus gaan doen.’
Ouwerkerk is sinds 2009 directeur van de Coalitie erbij, waarin veertien grote landelijke organisaties en een adviesbureau samenwerken aan de bestrijding van eenzaamheid. Tot vorig jaar was hij verbonden aan Mezzo, de landelijke vereniging voor mantelzorgers en vrijwilligerszorg.
Waarom een landelijke Week tegen eenzaamheid?
‘Omdat het een groot probleem is en meer dan een miljoen volwassenen sterk eenzaam zijn. Tegelijk is het een verscholen probleem dat grote gevolgen heeft, bijvoorbeeld gezondheidsklachten. Met de week willen we eenzamen, hun omgeving en het beroepsveld aanmoedigen het er niet bij te laten zitten. Er gebeurt wel heel veel, maar het probleem is om de mensen echt te bereiken.’
Is het moeilijk het thema op de agenda te krijgen?
‘Iedereen vindt het een belangrijk onderwerp, iedereen is er ook bang voor. Aan sommige, bijvoorbeeld meer tijdelijke vormen is niet veel te doen, zoals het verlies van een partner. Maar aan echte sociale eenzaamheid kun je iets doen door te zorgen dat mensen betere contacten krijgen. Punt is wel dat de grote omvang van de groep, namelijk een miljoen eenzamen, niet bekend is. Mensen schatten het aantal eenzamen steevast te laag in.’
Welke methoden zijn succesvol om eenzaamheid aan te pakken?
‘Om dat uit te zoeken laten we de Vrije Universiteit in Amsterdam onderzoek doen naar de effectiviteit van interventies. Bekend is wel dat voor een succesvolle aanpak bewustwording en een gezamenlijke aanpak nodig zijn. Ook moeten activiteiten duurzaam zijn en zijn toegespitst op specifieke, overzichtelijke doelgroepen. Groepen mengen – bijvoorbeeld oudere weduwen met jonge allochtonen – werkt niet.’
‘De Vriendschapscursussen van het Rode Kruis zijn bijvoorbeeld succesvol. Ook het project Escape van de Zonnebloem had veel succes. Hierbij leerden 50-plussers gebruik te maken van computer, waarbij ze door goede begeleiding en deelname aan online community’s veel andere mensen leerden kennen. Met hen gingen ze vaak ook weer nieuwe dingen ondernemen. En in het oosten van het land bestaan heel veel studiegroepen, museumclubs en fietsploegen, naast groepen met zeer gevarieerde activiteiten.’
Wat kunnen professionals doen om eenzaamheid te bestrijden?
‘Niet bij de pakken neer gaan zitten, als ze het gevoel krijgen dat er niets aan het probleem te doen zou zijn. Het thema moet prioriteit houden omdat eenzaamheid tot stress, depressies, verslavingen en fysieke klachten kan leiden. En gemeenten en de landelijke overheid moeten beseffen dat bezuinigingen op welzijn en AWBZ sterk doorwerken op grote groepen kwetsbare mensen.’
Links: Week tegen eenzaamheid ; Frontliniepanel: ‘Eenzaamheid moet bespreekbaar worden’
Meer nieuws in uw inbox? Klik hier voor de gratis Zorg + Welzijn Nieuwsbrief. Voor meer achtergronden en opinies, neem hier een abonnement op Zorg + Welzijn Magazine.
Vergeet ook niet de mensen (grotendeels alleenstaanden) met psychosociale, psychiatrische en/of verslavingsproblemen die zelfstandig wonen. Zo’n 100.000 burgers, vooral wonend in oudere huurwoningen in de steden. Het merendeel van hen leeft al jaren in een sociaal isolement . Vaak als direct gevolg van hun problematiek (angsten, fobieën) maar ook door het stigma m.b.t. GGZ-cliënten en verslaafden. Ze zijn dan wel (ex-)cliënt van een GGZ- of andere instelling, maar die professionals hebben nauwelijks tijd en aandacht anders dan voor behandeling / begeleiding, doordat zij moeten “tijdschrijven”. Door budgetbeperkingen (in de AWBZ) wordt die tijd ook steeds minder. Hun mantelzorgers moeten door toenemende bureaucratie steeds meer dingen voor hun patiënt/familielid – en ook voor zichzelf – regelen (CIZ-indicatie, PGB, huishoudelijke hulp, WMO-rechten, voorzieningen voor minima, etc.). Welzijnsinstellingen en ook gemeenten hebben hun beleidsprioriteiten zelfs bij de WMO vooral gericht op 60/65+ers en de jeugd. Veel minder op prestatievelden 1 (sociale cohesie),
4 (mantelzorgers) en 7,8 en 9 (=voornoemde doelgroepen). De beperkte sociale contacten van de laatste doelgroepen zijn hoofdzakelijk met hun – ook zelf steeds ouder wordende – ouders (onderzoek Legers des Heils) en een enkele vrijwilliger (via maatjesprojecten). Maar er is nog hoop. Namelijk een manier om relatief makkelijk, snel en goedkoop hun eenzaamheid op te lossen: adequate Maatschappelijke Steunsystemen (MSS). Maar dan wel georganiseerd DICHT BIJ deze kwetsbare burgers: in de eigen buurt en ook psychologisch dichtbij/nabij, wat kan met inzet van buren en vrijwilligers. (Best practice voorbeeld: Eindhoven. Mevrouw Hanneke Henkens weet er meer van)
Rien Brekelmans, Tilburg