Een cursus ondernemerschap biedt nieuwe perspectieven

aan jongeren die, door persoonlijke omstandigheden of door teleurstellende

ervaringen in het onderwijs, buiten de boot dreigen te vallen. Tenminste, dat

vinden de medewerkers van het Network For Training and Entrepreneurship (NFTE).

Zij zetten zich in Nederland op geheel eigen wijze in voor probleemjongeren.

‘Wij spreken niet van kansarme jongeren, maar van kanszoekende jongeren. Het

feit dat zij problemen hebben, houdt niet noodzakelijkerwijs in dat zij kansarm

zijn. Er bestaat wel een kans op structurele werkloosheid of op het terechtkomen

in een negatieve spiraal. Daar willen we ze uit halen. Daarom leggen wij de

nadruk op de mogelijkheden die er wel zijn,’ stelt initiatiefnemer Arthur

Jansen.

Deze positieve benadering is afkomstig uit de Verenigde Staten. In 1987

werd NFTE daar opgericht in de beruchte New Yorkse wijk The Bronx. De Amerikanen

wilden probleemjongeren door ondernemers opleiden tot ondernemers. Positieve

ervaringen met de NFTE-aanpak leidden er uiteindelijk toe dat het netwerk

inmiddels al in meer dan tien landen, waaronder Groot-Brittannië, België en

sinds september vorig jaar ook Nederland, actief is. ‘Zo’n zeven tot tien

procent van de cursisten in de VS is daadwerkelijk een eigen bedrijf begonnen.

Maar de resultaten van NFTE in het buitenland zijn breder dan alleen het

ondernemerschap. Het gaat erom dat jongeren die het gevoel hebben dat zij met de

rug tegen de muur staan weer een positief zelfbeeld krijgen,’ vertelt

Jansen.

NFTE Nederland onderscheidt zich van andere welzijnsprojecten doordat

sociale instellingen, overheidsinstellingen en bedrijven samenwerken. Het

project wordt gesubsidieerd door de Provincie Limburg en ondersteund door grote

bedrijven als DSM, C&A en Citigroup, maar bijvoorbeeld ook de lokale

autodealer. Zij leveren trainers en zorgen onder andere voor lokalen in

hun bedrijf waar de cursussen gegeven worden. ‘De kracht van het project is dat

het zich in het bedrijfsleven afspeelt. Daarmee onderscheidt het zich van het

reguliere onderwijs,’ zegt directeur Fons Zijlstra.

Korte spanningsboog

De Limburgse welzijnsinstelling Stichting Trajekt en jeugdzorginstelling

Stichting Xonar leveren en begeleiden de jongeren die deelnemen aan het project.

Igno Huntjens is namens Stichting Xonar begeleider bij NFTE Nederland. Hij zoekt

zijn cursisten in het eigen Xonar-bestand. ‘Het gaat om jongeren tussen de 16 en

25 jaar die een geschiedenis hebben met welzijnswerk en al het een en ander

achter de rug hebben. Ze zijn bijvoorbeeld in dagbehandeling, of wonen onder

begeleiding. Ik heb contacten met jeugdwerkers en vraag hen of zij geschikte

kandidaten weten. Vervolgens hou ik zelf een intakegesprek met de jongere.’ De

meeste jongeren die aan de cursus deelnemen, hebben negatieve ervaringen met

school. Volgens Huntjens hebben ze een korte spanningsboog. Daarom duurt de

cursus ook maar acht weken, zestig uur. ‘Die tijd is voor hen nog te overzien.

Bovendien is de cursus erg praktijkgericht, waardoor het niet schools

aanvoelt.’

De cursussen worden gegeven door ondernemers en managers uit het

bedrijfsleven. Laurence Derussy heeft een eigen praktijk voor whiplashpatiënten,

heeft verschillende communicatieve opleidingen gevolgd en geeft nu trainingen

voor NFTE. De cursus bestaat uit twee delen. ‘Enerzijds brengen wij de jongeren

een attitudeverandering bij en anderzijds leren wij ze de basale beginselen van

het ondernemerschap.’ De cursus wordt afgesloten met een presentatie van een

ondernemingsplan voor een fictief bedrijf. Tijdens de certificering zijn

verschillende ondernemers van de betrokken bedrijven aanwezig. Begeleider

Huntjens stelt dat de jongeren enthousiast deelnemen aan de cursus. ‘De jongeren

die deelnemen zijn onbeleefd gezegd “straatschoffies”. Ze hebben nog nooit

achter een computer gezeten. Tijdens de cursus maken ze berekeningen met Excel,

terwijl ze dachten dat ze niet konden rekenen. En tijdens de certificering geven

ze een presentatie met PowerPoint. Ze hebben plezier in wat ze doen, en

verzuimen niet.’

Voormalig cursiste Carina Kessen deelt het enthousiasme van Huntjens.

September vorig jaar begon zij aan de NFTE cursus en in november kreeg ze haar

certificaat. ‘Mijn begeleider van Trajekt heeft mij in contact gebracht met

NFTE. Ik zat al twee jaar thuis. Ik ben lasser, maar voor een alleenstaande

moeder is er geen werk als lasser. Ik zat vast.’ Stichting Trajekt zorgde ervoor

dat de 23-jarige Kessen een oppasmoeder had voor haar zoontje, zodat zij twee

dagen per week op cursus kon. ‘Ik vond het hartstikke fijn om aan de cursus mee

te doen. Ook om er even uit te zijn. Door de cursus ben ik beter gaan nadenken

over wat ik kan en het heeft mij een duwtje in de rug gegeven.’ Kessen wil

uiteindelijk haar eigen bloemenwinkel openen. ‘Daar moet ik alleen nog even een

opleiding voor volgen. Dat duurt twee jaar. Ik zoek contact met de sociale

dienst om te kijken wie die opleiding gaat betalen. De medewerkers van de

sociale dienst werken alleen niet zo mee. Ik probeer al sinds december een

afspraak te regelen, maar ze kunnen steeds niet. Gelukkig helpt mijn begeleider

mij daar ook mee.’

Nazorgen

Wanneer de cursist het certificaat op zak heeft, blijft het contact met

NFTE in stand. ‘De nazorg is ontzettend belangrijk,’ weet trainer Derussy. ‘Er

moeten na die tijd ook mensen zijn die de hand van de jongere vasthouden,

misschien zelfs wel letterlijk.’ De begeleiders vanuit Stichting Trajekt en

Xonar zijn verantwoordelijk voor de nazorg. Begeleider Huntjens van Xonar is

belast met de nazorg van tien ex-cursisten. Hij vindt dat de nazorg beter zou

kunnen. ‘Nadat de cursus is afgelopen, ben ik het aanspreekpunt voor de

jongeren. Ze komen naar mij toe met vragen over hun problemen, uitkering of

bijvoorbeeld hun eventuele bedrijf. Ik merk dat daar veel werk in zit. Op dit

moment werk ik aan een soort maatjesproject. Iedere ex-cursist heeft dan een

eigen aanspreekpunt voor vragen en problemen.’ Naast een maatjesproject wil

Huntjens de ex-cursisten ook op andere manieren blijven stimuleren. ‘Odyssee

Maatschappelijke Ontwikkeling in Maastricht heeft mij een tweedaagse cursus

sociale vaardigheden aangeboden voor de jongeren. Stichting Xonar heeft een

camping in België en daar wil ik de hele groep weer bijeen brengen om de cursus

te houden. Ik wil de jongeren blijven volgen, maar kan dat niet alleen.’

Hoewel Huntjens stelt dat de huidige nazorg van het project beter zou

kunnen, heeft ex-cursiste Kessen niets te klagen. ‘Ik krijg nog steeds hulp,

mijn begeleidster informeert regelmatig naar me.’ Kessen is enthousiast is, maar

ze stelt wel dat de cursus niet voor iedereen geschikt is. ‘Voor mensen die

zelfstandig zijn, is het zeker een aanrader. Maar veel mensen denken dat je na

de cursus meteen kunt ondernemen. Dat is niet zo, er komt veel meer bij

kijken.’

Het ondernemerschap is voor NFTE dan ook geen doel op zich. Trainer

Derussy: ‘Wij hebben het over jongeren die rondhangen in feite tot hobby hebben

verheven. Het is al heel wat als zij aan het einde van de rit zover zijn dat ze

weer terug willen naar school. De jongeren komen uit de cursus met het idee dat

ze weer zelfsturing aan hun leven kunnen geven en daar gaat het in feite om. Ik

denk dat ze – en nu druk ik me even heel ongenuanceerd uit – beter

gesocialiseerd uit de cursus komen en meer zelfrespect hebben.’

Over de lange termijn-resultaten van NFTE Nederland kunnen de betrokkenen

nog weinig zeggen. Het project loopt nog geen jaar en er zijn nog maar drie

cursussen afgerond. Toch ziet directeur Zijlstra een gouden toekomst. ‘We

krijgen veel positieve reacties en er is genoeg werk aan de winkel.’ Ook

begeleider Huntjens is hoopvol. ‘Bedrijven in Midden en Noord Limburg zijn nu

ook bezig een cursus op te zetten. En door de interesse die bedrijven en

organisaties in Noord-Brabant, Zeeland en de Randstad tonen, worden hier nu ook

stappen gezet. Het is de bedoeling dat NFTE als een vlek over Nederland

uitvloeit.’/Lisette Douma