Met de komst van de Wmo hebben gemeenten en welzijnsorganisaties weer meer oog gekregen voor kwetsbare groepen. Dit blijkt zowel uit de Wmo-evaluatie van het Sociaal en Cultureel Planbureau als uit het Wmo-trendrapport 2010 van MOVISIE. De Wmo daagt gemeenten uit kwetsbare groepen breed op te vatten. En om beleid dat gericht is op verschillende doelgroepen te verbinden en meer samenhangend te maken.
Literatuuronderzoek
De toegenomen aandacht op het lokale niveau heeft bij MOVISIE de vraag opgeroepen wat nu eigenlijk onder kwetsbare groepen wordt verstaan. Onderzoekers hebben literatuuronderzoek gedaan en aan dertien gemeenten gevraagd wat zij kwetsbare groepen vinden. De resultaten van beide onderzoeken worden later dit jaar gepubliceerd.
Handicap
Het onderzoek onder gemeenten laat zien dat zij geen eenduidige omschrijving van kwetsbare groepen hanteren. De ene gemeente verstaat er vooral de doelgroepen van de prestatievelden 7, 8 en 9 onder. In een andere gemeenten denken ze bij de term vooral aan mensen met een handicap of aan mensen die langdurig in de bijstand zitten. Vaak is het een abstract begrip waar iedere lezer, beleidsmaker of politcus een eigen invulling aan geeft. Verrassend is wel dat dit niet leidt tot Babylonische spraakverwarringenen. Er is dus binnen gemeenten wel een onuitgesproken consensus en een praktisch gebruik van het begrip.
Toestand
Het literatuuronderzoek levert het inzicht op dat kwetsbaarheid geen eigenschap is, maar een toestand. Dat het dynamisch is en relatief. Wat bedoelen we daarmee? Alle mensen kunnen op een bepaald moment in een kwetsbare situatie komen; een situatie waarin het moeilijk is om rond te komen, om sociale contacten te onderhouden, om maatschappelijk actief te zijn. Deze situatie kan langer of korter duren. Niet iedereen reageert hetzelfde op zo’n periode van kwetsbaarheid. Sommige mensen gaan bij de pakken neerzitten, anderen zetten alles op alles om er zo snel mogelijk uit te komen.
Beperkingen
Door het relatieve en dynamische karakter van kwetsbaarheid is het lastig bepaalde bevolkingsgroepen kwetsbaar te noemen. Er zijn wel factoren die de kans op kwetsbaarheid vergroten. De belangrijkste is dat bij kwetsbaarheid altijd sprake is van een opeenstapeling van problemen of beperkingen. Daarnaast speelt ook een (langdurige) beperkte toegang tot hulpbronnen mee. Het gaat dan vooral om beperkte financiële middelen, maar zeker ook om het onvoldoende gebruik maken van beschikbare voorzieningen. Een bekend voorbeeld is de onderbenutting van gemeentelijke regelingen die mensen met een zeer laag inkomen financieel tegemoet komen.
Verkokerd
Omdat omschrijvingen van kwetsbare groepen vaak ontbreken, is er ook beperkt zicht op de aard en omvang van kwetsbare groepen in de onderzochte gemeenten. Afhankelijk van de gemeentelijke afdeling wordt naar een deel van de problematiek gekeken: compensatie van inkomensverlies en toeleiding naar betaald werk bij Sociale Zaken, opvang van dak- en thuislozen bij Maatschappelijke Opvang en maatjesprojecten bij Maatschappelijke Diensverlening. Deze verkokering compliceert de hulp- en dienstverlening aan kwetsbare groepen. Zij hebben immers te maken met problemen of tekorten op meerdere leefgebieden. Als daar in de gemeentelijke uitvoeringspraktijk onvoldoende rekening mee wordt gehouden, is de kans groot dat hulp- en dienstverlening niet tot structele verbetering leidt.
Als bijdrage aan de ondersteuning aan kwetsbare groepen heeft MOVISIE succesvolle projecten, trainingen en publicaties gebundeld die zich richten op de ondersteuning van kwetsbare groepen. Het gaat om het aanbod verschillende organisaties. Het aanbod is geordend aan de hand van vijf thema’s: activeren tot participatie, voorzieningen op maat, versterking sociaal netwerk, versterking eigen kracht en doorbreden sociaal isolement. Meer informatie is te vinden op www.movisie.nl/kwetsbaregroepen.
Meer nieuws in uw inbox? Klik hier voor de gratis Zorg + Welzijn Nieuwsbrief. Voor meer achtergronden en opinies, neem
Bron: Foto: ANP/Cor Out
