Mensen met matige tot ernstige pijnklachten hebben drie keer meer kans om drie jaar later suïcidale gedachten te ontwikkelen. Mensen die al eerder suïcidegedachten hadden en ernstige pijnklachten krijgen, hebben twee keer meer kans op suïcidegedachten. Dat blijkt uit onderzoek uitgevoerd door GGz Breburg in samenwerking met het Trimbos-instituut. Onderzoeker Eric de Heer: ‘Hulpverleners moeten extra alert zijn als pijnklachten zeer ernstig zijn of als erg belemmerend in het dagelijks leven worden ervaren.’

Ernstige pijnklachten

Suïcidale klachten worden vooral verbonden aan psychische problematiek. Maar ook ernstige pijnklachten kunnen leiden tot suïcide gedacht, zo blijkt uit een representatieve steekproef onder 5.242 personen die drie jaar lang zijn gevolgd en ook mondeling werden geïnterviewd. Resultaat van het onderzoek is dat pijnklachten een belangrijke risicofactor zijn voor het ontwikkelen van suïcidale gedachten, zelfs onafhankelijk van psychische problematiek en eerder doorgemaakte suïcidaliteit.

Pijn en suïcidaliteit

Lang niet altijd is duidelijk dat pijnklachten tot suïcidale gedachten kunnen leiden. ‘Pijn kan dusdanig ernstig en belemmerend zijn dat de dood nog als enige uitweg wordt gezien’, zegt Eric de Heer, ‘zeker als een medische route geen verlichting kan bieden.’ De Heer is psycholoog en senior onderzoeker Vroege Interventie Psychose (VIP) in Tilburg. Ook kunnen volgens hem biologische factoren, bijvoorbeeld neurotransmitters of hormonen, een rol spelen in de relatie tussen pijn en suïcidaliteit. Zo lijkt de neurotransmitter serotonine een rol te spelen bij zowel pijn als suïcidaliteit, maar dit moet nog verder onderzocht worden.

Pijn is subjectieve ervaring

‘De soort pijnklachten die mensen kunnen ervaren doet er in principe niet toe’,  zegt Eric de Heer. ‘Dat heeft verschillende redenen. Ten eerste is pijn een subjectieve ervaring en het is daarom moeilijk om dit objectief in kaart te brengen. Hoe iemand pijnprikkels ervaart, verschilt van mens tot mens. Het komt ook regelmatig voor dat er geen oorzaak wordt gevonden voor de pijnklachten. Wij hebben in het onderzoek daarom gekeken naar of iemand pijn ervaart, ongeacht de oorzaak, en of het verklaarde of onverklaarde pijn is.’

Rode vlag

Hulpverleners moeten volgens De Heer ernstige pijnklachten als “rode vlag” zien als de klachten hun cliënt ernstig belemmeren. Die herkenning van suïcidegedachten door pijn gebeurt eigenlijk niet zo snel omdat hulpverleners daar niet voor toegerust zijn. ‘Hulpverleners moeten bekend zijn met het uitvragen van suïcidaliteit bij cliënten. De alertheid op suïcidaliteit in combinatie met pijn begint al bij de huisarts, waar men over het algemeen als eerste naartoe gaat bij bepaalde klachten. In samenwerking met de POH-GGZ kan, als die voorhanden is, een eerste inschatting gemaakt worden of er sprake is van enige vorm van suïcidaliteit.’

Pijnbestrijding

Een reële optie om suïcidegedachten tegen te gaan is goede pijnbestrijding. Maar er moet wel voorzichtig worden omgegaan met populaire zware opiaten, zoals oxycodon, die sterk verslavend zijn. De Heer: ‘Als iemand met pijnklachten bij de hulpverleners komt, is allereerst onderzoek nodig naar de mogelijke oorzaak van de pijn, om vervolgens deze oorzaak aan te pakken. Dit klinkt misschien gemakkelijker gezegd dan gedaan, maar onderzoek naar de oorzaak van pijn is wel een essentiële stap in het bestrijden van de pijnklachten, en daarmee in het mogelijk voorkomen van suïcidaliteit.’

Meer weten over het onderzoek? Lees het artikel op de website van het Trimbosinstituut>>