Adviesorganisatie FWG (FunctieWaardering Gezondheidszorg) wordt regelmatig betrokken bij organisaties in de langdurige zorg die bezig zijn met zelfsturing. FWG interviewde een aantal organisaties om zo de ervaring met zelfsturende, zelforganiserende of zelfstandige teams te verzamelen.

Goede voorbereiding

Wanneer je overgaat op zelfsturende teams, vraagt dat om een goede voorbereiding. De geïnterviewde zorgorganisaties geven aan dat het heel belangrijk is wanneer zelfsturing niet als bezuinigingsmiddel wordt ingevoerd, maar als een echte visieverandering. Zo’n verandering heeft tijd nodig en bijna alle ondervraagde organisaties hebben weerstand gemerkt.

Een zelfsturend team loopt niet altijd meteen als een geoliede machine. Het werken in zo’n team vraagt om bepaalde vaardigheden. Teamcoach Astrid Vermeer weet waar zelfsturende teams tegenaan lopen en geeft tips >>

Weerstand

Een van de lessen die de organisaties hebben geleerd van deze weerstand is: luister naar je medewerkers. Zo bleek bij een van de zorgorganisaties dat de medewerkers meer richtlijnen nodig hadden. De organisatie maakte daarom een stappenplan waarmee de teams stap voor stap konden groeien naar een zelforganiserend team. Blijf bovendien praten, zo luidt het tweede advies. ‘We hebben de tijd genomen om bij alle teams langs te gaan. Veel uitleggen, vragen beantwoorden, praten, luisteren. Soms meerdere keren. Dat werkte goed. De keuze voor zelfsturende teams is een zoektocht die je met elkaar aangaat’, zegt een van de zorgbestuurders.

Aansturing

Om teams zelfstandig te laten werken, moeten bestuurders ook kunnen loslaten. Maar loslaten, betekent niet laten vallen. Zelfsturing heeft wel sturing nodig, concluderen de ervaringsdeskundigen. Niet op de traditionele manier, zelfsturing vraagt om een andere manier van leidinggeven: vertrouwen en zelfstandigheid geven, maar wel binnen heldere kaders. Professionals moeten de ruimte krijgen om vanuit hun eigen vakmanschap zo goed mogelijk te kunnen zorgen. Daarvoor moeten regeltjes die afleiden van de directe zorg eenvoudiger of afgeschaft worden. Leidinggevenden moeten samen met de medewerkers een duidelijke visie ontwikkelen over hoe ze gaan werken.

Budgetten beheren en vasthouden aan regeltjes. Dat is het slechte imago van zorgmanagers. Zelfsturende teams moeten die dure en onnodige manager vervangen. Maar zelfsturing is niet het antwoord op alles, en managers zijn niet altijd onnodig, stelt promovenda Lieke Oldenhof. Lees hier het interview >>

Beoordeling

De zorgorganisaties zeggen dat de beoordeling, beloning en scholing bij deze andere manier van werken nog verder vorm moet krijgen. Het traditionele functioneringsgesprek gebeurt steeds minder één-op-één en steeds vaker met het team. Ook denken sommige organisaties na over een beloning die gekoppeld is aan een teamprestatie.

Download hier de Whitepaper ‘Zelfsturing: loslaten is niet hetzelfde als laten vallen’ van FWG >>