Integraal werken. Het is een begrip dat veel genoemd wordt, maar wat houdt het nou precies is? Van Xanten: ‘Volgens mij zijn er twee dimensies van integraal werken. Aan de ene kant zijn er de organisatorische aspecten om tot een gezamenlijk ondersteuningsplan en uitvoering te komen. Het gaat dan bijvoorbeeld over het ontwikkelen van werkwijzen en afspraken over het benutten van verschillende expertises. Aan de andere kant gaat integraal werken over een aanpak waarin er aandacht is voor alle leefgebieden van een cliënt als één samenhangend geheel, waar de cliënt en zijn netwerk ook veel over te zeggen heeft. Nu zit het nog vaak op de samenwerking van de professionals, het moet door ontwikkelen naar echte samenwerking mét de cliënt, die moet en mag meebepalen wat er moet gebeuren.’

Wmo en Participatiewet samen

Van Xanten is ziet dat er in het land steeds meer aandacht is voor hoe integraal te werken, er wordt geëxperimenteerd en er zijn ook al goede voorbeelden te vinden. Toch is er nog volop ruimte voor verbetering. Niet alleen wat betreft de positie van cliënten bij het integraal werken, maar ook wat betreft de samenwerking tussen professionals en de randvoorwaarden daarvoor. ‘We zien heel vaak dat bijvoorbeeld zorg en ondersteuning én werk en inkomen nog niet natuurlijk samenwerken. Ze vallen in verschillende wettelijke kaders, met eigen regels en werkwijzen en dan wordt het voor professionals lastig om een samenhangend ondersteuningsplan op maat op te stellen. Maar op de plekken waar gemeente en aanbieders samen komen tot één visie, de werkwijzen echt op elkaar afstemmen en de bekostiging daarop laten aansluiten, blijkt het wel mogelijk.’

Eigenaar van ondersteuning

‘Ik zie een aantal voorbeelden, bijvoorbeeld in het noorden van Nederland, waar partijen een aanpak beet hebben waarbij ze jongeren ondersteunen en samen met hen een levensbreed plan maken waarbij de jongere zelf eigenaar van dat plan is. Daar moeten we meer naartoe. Als mensen zelf eigenaar worden van de ondersteuning die ze ontvangen van professionals of informele zorg, kunnen ze ook meer gedoseerd ondersteuning krijgen in plaats van dat allerlei verschillende instanties bepalen wat zij op enig moment willen inzetten. Als ik zelf bijvoorbeeld één coach heb die me helpt om stappen te zetten, heb ik daar mijn handen aan vol. Laat staan hoe het moet voelen als je tig mensen over de vloer hebt.’

Randvoorwaarden

Dat integraal werken nog verder door ontwikkeld moet worden en dat gemeenten daarbij naast een faciliterende en ook sturende rol kunnen nemen, is niet alleen de mening van Van Xanten. Ook de samenwerkende inspecties van Toezicht Sociaal Domein concluderen dit in hun rapport ‘Het wijkteam en Kwetsbare gezinnen’. Eén van de aanbevelingen die de inspecties doen aan gemeenten en hun samenwerkingspartners is: ‘Faciliteer de professionals in de wijkteams met heldere samenwerkingsafspraken, werkinstructies en randvoorwaarden.’

Wijkteams worden ook ingezet voor enkelvoudige hulpvragen en hebben daarom te weinig tijd en aandacht voor complexe hulpvraag van kwetsbare gezinnen. Dat blijkt uit onderzoek van de samenwerkende inspecties. Lees meer >>

Hoe sturen?

Op het congres Sturen op Integraal Werken op donderdag 18 mei 2017, waar Movisie één van de organisatoren is, is hier aandacht voor. Van Xanten: ‘Tijdens het congres is er onder meer een workshop die zich richt op de vorm en positionering van wijkteams. Teams hebben behoefte aan een heldere opdracht en een heldere organisatie. In de praktijk merk ik dat, nu de netwerken en wijkteams zijn enige tijd draaien, er behoefte is om te herijken, wat gaat goed en wat kan beter? Op het congres wordt ook een reflectietool gepresenteerd die gemeenten en hun samenwerkingspartners helpt om de inrichting van de toegang tot ondersteuning onder de loep te nemen.’

Door ontwikkelen

Het congres is bedoeld voor bestuurders en ambtenaren van gemeenten en ketenpartners in het sociaal domein. Van Xanten: ‘Bezoekers van het congres worden bijgepraat over de stand van het land als het gaat om integraal werken. Wat zijn de nieuwste cijfers en trends en waar staan we nu? Verder bieden we veel handvatten en tips. Uiteindelijk moet het congres de bezoekers inspireren en prikkelen om in de eigen praktijk de huidige situatie tegen het licht te houden en samen met samenwerkingspartners en collega’s tot doorontwikkeling te komen.’

Klik hier voor meer info over het congres Sturen op Integraal Werken >>

Wilt u meer weten over het programma Integraal werken in de wijk van de kennisinstituten Movisie, NCJ, NJi, Vilans en de werkplaatsen sociaal domein? Klik dan hier >>