Door Nienke Schild – Leida Schuringa geeft samen met Mellouki Cadat (MOVISIE) op het

praktijkcongres ‘Radicaal Jong’ de workshop ‘De integrale aanpak van radicalisering.’ Hierin geven ze inzicht in de nieuwe methodiek ‘Spiral Dynamics’. Dit is een manier van kijken die een breder en dieper inzicht geeft in situaties en mensen. ‘Zo weet je beter waar je mee bezig bent en kan je op verschillende vlakken iets ondernemen.’

White Power
In de workshop zal Schuringa een concreet incident, de brandstichting bij de islamitische basisschool Bedir te Uden, als voorbeeldcasus nemen. ‘In de media onstond het beeld dat Uden de bakermat was van White Power Maar als je het nader analyseert dan is de achtergrond ervan heel anders.’
‘Er waren spanningen tussen bepaalde groepen en daar werd vanuit de lokale samenleving niets mee gedaan. Ik ben ervan overtuigd als ook de VMBO-school waar de daders op zaten deze spanningen serieus had genomen, de situatie niet zo uit de hand was gelopen.’

Verschillende perspectieven
Het integrale model kijkt onder andere vanuit vier perspectieven. Het individu vanuit de binnenkant: hoe zit ik in elkaar? En vanuit de buitenkant: het gedrag van het individu. Daarnaast bekijkt de methode ook het collectief vanuit de binnenkant en buitenkant.
Hoe gaan mensen met elkaar en met andere groepen om? En wat zijn de leefomstandigheden, wetgeving en politiek klimaat? ‘Het dragen van Lonsdale-kleding zegt nog niets over racistische motieven. Je moet ook kijken naar hoe de dragers ervan denken, met wie ze omgaan en naar de politieke situatie,’ legt Schuringa uit.

Politiek klimaat
In het huidige maatschappelijke klimaat heeft de politiek een duidelijke invloed, vindt Schuringa. ‘Geert Wilders zet de zaak op scherp. Ik ben het inhoudelijk absoluut niet eens met Wilders, maar het is eigenlijk wel knap van hem, want zijn uitspraken hebben veel effect.’
‘Culturele spanningen nemen bijvoorbeeld toe op het plattenland. De leefomstandigheden veranderen er. Dorpen hebben heel lang op hun eigen manier geleefd en nu komt ‘de stad’ dichterbij. Dat roept angst op. Rechtsextremistische groepen kunnen leden werven met dank aan de uitspraken van Wilders.’

Waardensysteem
Daarnaast speelt het waardensysteem een belangrijke rol bij de analyse. ‘Vanuit welk motief handelt men? De Nederlandse samenleving gaat uit van het individu en bijvoorbeeld eigen verantwoordelijkheid, maar je kunt ook familie centraal zetten. Dan ben je helemaal niet bezig met eigen verantwoordelijkheid. Inzicht in de ontwikkeling van de verschillende waardesystemen die zich als een spiraal ontvouwen, biedt helderheid over interventies en beleid.’

Uitersten
Het lijken twee uitersten, maar radicaalrechts en moslimextremisten hebben volgens de analyse van Schuringa veel met elkaar gemeen. ‘Ze hebben vaak een – voor hen – hoger doel: Nederland blank of de islam als enige godsdienst. Qua inhoud staat rechtsradicalisme en moslimextemisme haaks op elkaar, maar is verder een zelfde uiting. Allebei vanuit een eigen denkkader waarin ze oordelen, een wij/zij denken. En er zijn allerlei gradaties, maar de meeste extremen schuwen ook geen geweld.’

Oplossingen
Radicalisering is een complex verschijnsel. Wat kan het welzijnswerk daarin betekenen? Schuringa denkt dat preventie erg belangrijk is. Meer tijd en aandacht voor de jongeren is nodig, in het onderwijs en door jongerenwerk. Helaas is er veel op die aandacht bezuinigd. In feite worden jongeren die begeleiding en structuur nodig hebben, aan hun lot overgelaten. Het merendeel wil iets van hun leven maken, maar loopt op de een of andere manier vast.’