Sinds 2009 zijn er 5 Penitentiaire Pyschiatrische Centra (PPC) in Nederland om zorg te bieden aan gedetineerden met ernstige psychiatrische aandoeningen, verslavingsproblematiek en een verstandelijke beperking. PPC’s zijn aparte afdelingen binnen de gevangenis met constante, intensieve psychiatrische zorg. De gevangenen zitten 3 tot 5 maanden in deze PPC’s, daarna is het de bedoeling dat ze met behulp van de juiste zorg in de reguliere detentie of in de ggz na hun straf weer kunnen deelnemen aan de maatschappij en te voorkomen dat ze terugvallen in crimineel gedrag.

Behandelingsvrees
‘Ik zou het toejuichen wanneer er meer reguliere ggz-medewerkers in de PPC’s zouden gaan werken’, zegt Barth. ‘Dat helpt enorm om de behandeling goed aan te laten sluiten op de voor- en nazorg aan gedetineerden’, legt ze uit. ‘Bovendien geeft het meer ruimte voor professionalisering; ggz-medewerkers kunnen zo ontwikkelen in hun vakgebied.’ Ggz-medewerkers zouden volgens de voorzitter weerbaarder moeten worden. Er is nu behandelingsvrees bij veel ggz-medewerkers als het gaat om gedetineerden. ‘Deze cliënten hebben echt een stevige problematiek en zijn agressiever dan de reguliere ggz-cliënt. Dat zorgt voor angst bij het personeel.’

Straffen
Barth vindt de groei van forensische zorg in de strafrechtketen een goede zaak. ‘Dat betekent dat rechters niet alleen opsluiten maar ook steeds meer gereedschap in hun gereedschapskist hebben om plegers van delicten aan te pakken.’ En dat is volgens haar nodig, want veel delictplegers hebben een IQ lager dan 80. ‘Het kenmerk van een laag IQ is dat je niet in staat bent om de gevolgen van je acties op lange termijn te overzien. Strenger straffen,  helpt hier niet. Het gaat niet per definitie om criminelen, maar mensen met een verstandelijke beperking.’

Gehandicaptenzorg
Daarom pleiten Jacco Groeneveld en Marleen Barth voor het betrekken van de gehandicaptenzorg bij de forensische zorg. ‘Veel gedetineerden met een verstandelijke handicap kunnen dit goed verborgen houden, omdat zij goed gedijen in de structuur en regelmaat die er in de gevangenis is’, vertelt Groeneveld. Eenmaal uit de gevangenis is de kans op recidive dan groot, wanneer hun beperking onopgemerkt blijft. Volgens Barth kunnen professionals uit de gehandicaptenzorg deze handicap beter diagnosticeren en vervolgens de juiste zorg bieden.

Zorgvraag
De grote zorgvraag die gedetineerden in het PPC hebben, was er ook al voordat ze een delict pleegden. Daar valt nog veel winst te behalen, volgens Barth. ‘We moeten proberen te voorkomen dat mensen door de mazen van het net glippen en uiteindelijk een delict plegen. Dat begint bij de jeugdzorg. In veel multiprobleem gezinnen is er sprake is van een psychische stoornis, een verstandelijke beperking en een verslavingsprobleem. Een cocktail die haast garant staat voor een ontmoeting met Justitie. We moeten zo jong en vroeg mogelijk interveniëren. Als dat niet lukt, komen we voor grote problemen te staan. Daarom roep ik de politiek op kritisch te kijken naar de transitie jeugdzorg en deze te heroverwegen.’

Bron: ANP/ANP-photo/Valerie Kuypers