Door Matthijs Roelfzema – Dit stelde Talja Bloklandtijdens het jaarlijkse actualiteitencollege van de

Nederlandse Sociologische Vereniging. Afgelopen donderdag in de Apollozaal van het Ministerie van VWS was het thema: sociale samenhang en leefbaarheid in de buurt.
Blokland, tot voor kort bijzonder hoogleraar Samenlevingsopbouw aan de Erasmus Universiteit: ‘De leefbaarheid in wijken wordt groter als het corporaties in samenwerking met andere partijen lukt te zorgen voor een brandschone omgeving. Haal vuil vaker op, en repareer dat kapotte raam dezelfde dag nog.’

Thuis voelen
Voor meer sociale controle is het essentieel dat je je veilig en thuis voelt. Dat gevoel van veiligheid is groter in een situatie waar je anderen kan inschatten, aldus Blokland. ‘Kan ik er chocolade van maken, kortom, hoe zullen anderen reageren als mij iets overkomt? Ook een schoolplein heeft zo’n functie bij het vertrouwd raken met de buurt, want je loopt bij het brengen en afhalen van je kinderen regelmatig dezelfde mensen tegen het lijf. Dat proces van vertrouwd raken noem ik publieke familiariteit.’

Bewuste strategie
Vergroten van de leefbaarheid is uiteraard niet een taak van corporaties alleen, bewoners hebben ook hun eigen verantwoordelijkheid. Dat daar soms onorthodoxe maatregelen voor worden ingezet, blijkt uit de bijdrage van Rogier Noyon van de Amsterdamse woningcorporatie Stadgenoot.
Hij verwijst naar een proef in Delft waarbij een aantal uitgeleefde en verloederde woningen wordt opgeknapt door de corporatie. De bewoners worden niet uit huis gezet, maar gewezen op hun gedrag in de hoop dat zij in de toekomst wel goed omgaan met hun huis.

Niet hufterproof
Noyon: ‘Ook Stadgenoot past een dergelijke strategie bewust toe. Wij beheren bijvoorbeeld een complex waar op de gezamenlijke binnenplaats allerlei kwetsbare voorwerpen staan. Dit alles met de insteek dat bewoners hun eigen verantwoordelijk moeten nemen en goed met de publieke ruimte omgaan. Mijn referentiekader is Amsterdam, maar ik weet dat om diezelfde reden sommige bushokjes allang niet meer ‘hufterproof’ zijn.’

Zwakke bindingen
Hoogleraar sociologie Beate Völker van de Universiteit Utrecht wijst op de relaties tussen buren. ‘Deze zijn gebaseerd op zwakke bindingen. Buren zijn nuttig voor praktische zaken als hulp bij klussen en afgifte van een sleutel als je op vakantie bent. Hechte contacten, zoals je die hebt met familie en vrienden, komen onder buurtrelaties veel minder voor.’

Gericht beleid moet volgens haar dan ook vooral niet proberen een hechte band tussen buren te stimuleren. Schep in plaats daarvan voorwaarden waarbinnen je elkaar zonder risico’s kunt aanspreken op ongewenst gedrag. ‘Zelf ingrijpen komt al veel voor. Ideaal is als dat gebeurt zonder de plezierige relatie op het spel te zetten.’