Door Esther van Andel – Dat stelt verpleeghuisarts Sytse Zuidema. Hij onderzocht het gedrag en de behandeling van demente bewoners van 59 psychogeriatrische afdelingen in verpleeghuizen. Volgende maand promoveert Zuidema hierop aan de Radboud Universiteitin Nijmegen. (Foto: Sytse Zuidema)
Probleemgedrag
Uit onderzoek van Zuidema blijkt dat ruim tachtig procent van alle verpleeghuisbewoners met dementie probleemgedrag vertoont. Dat gedrag uit zich in agressie, angst, apathie, onrust, depressiviteit en waanbeelden. Demente mannen zijn vaker agressief of apathisch, terwijl vrouwen met dementie vaker last hebben van oncontroleerbare angsten en depressie.
Medicatie versus zorg
Zuidema ontdekte dat het verlenen van gespecialiseerde zorg en begeleiding een goed alternatief is voor het toedienen van medicatie. Zuidema pleit dan ook voor bijscholing van verpleeghuisartsen en verzorgenden op het gebied van probleemgedrag. Ook in de nieuwe richtlijn van de Nederlandse Vereniging van Verpleeghuisartsen (NVVA) die deze zomer verschijnt, wordt benadrukt dat dementerenden met probleemgedrag pas medicatie toegediend mogen krijgen als andere methoden niet werken.
Nadelen medicijnen
‘Artsen en verzorgenden moeten terughoudend zijn met het toedienen van gedragsbeïnvloedende medicijnen. Vaak wordt hiervoor gekozen, omdat het relatief goedkoop is en gemakkelijk. Maar deze trukendoos is niet altijd het juiste middel. De gevaren hiervan zijn, vooral bij antipsychotica, de bijwerkingen zoals spierstijfheid of sufheid met een verhoogde kans op vallen’, zegt Zuidema.
Aandacht voor verleden
Volgens de verpleeghuisarts valt er veel meer winst te halen uit verschillende begeleidingsvormen die tot doel hebben om probleemgedrag te verminderen of te voorkomen. ‘Te denken valt aan belevenisgerichte zorg. Die houdt rekening met de wensen en behoeften van de persoon. Vraag familieleden van de verpleeghuisbewoners met dementie hoe zij omgingen met diens gedrag en wat de cliënt wil. Hierbij staat het levensverhaal van de bewoner centraal. Zo kan de professional handelen naar wat de cliënt gewend is.’
Andere begeleiding
Andere succesvolle methodieken om probleemgedrag te verminderen zijn volgens Zuidema muziektherapie, aromatherapie en snoezelen. Dit laatste is vooral geschikt voor mensen met ernstige dementie die niet meer kunnen communiceren. In dat geval probeert de professional in contact te komen met een bewoner door verschillende andere zintuigen te prikken met beelden, geuren of muziek. ‘Ik zeg niet dat verzorgenden zich onvoldoende inleven in het verleden van de cliënt, maar er mag wel meer aandacht voor zijn.’
Medicijnen
Voor bepaalde bewoners met ernstig probleemgedrag zijn dit soort benaderingen uitgesloten en zijn medicijnen soms de enige oplossing. ‘Medicijnen zijn de uitkomst bij dementerenden die psychotisch zijn of stemmingsstoornissen hebben.’
