De aanstaande publicatie van Movisie is het resultaat van het project ‘Elkaar leren kennen, ontmoetingen in de wijk’. De gemeente Dalfsen, Saam Welzijn en Movisie hebben dit project opgezet om ontmoetingen in de vijf kernen van Dalfsen te realiseren, vanuit de wensen en behoeften van inwoners zelf.

Betekenisvolle rol

‘Ontmoetingen krijgen extra waarde als mensen er een betekenisvolle rol in krijgen’, zegt opbouwwerker Ten Have. Hij werkt vanuit het gedachtegoed van de methode Vangnetwerken, die stelt dat er betekenis ontstaat als er sprake is van wederkerigheid en verantwoordelijkheid. Ten Have vertelt hoe hij deze theorie in de praktijk brengt aan de hand van de ontstaansgeschiedenis van twee succesvolle eetcafés, de eerste in Dalfsen en nadien eentje in Nieuwleusen.

Manusje van alles

‘In Dalfsen deed ik alles zelf en ben ik ook nu nog veel actiever betrokken als coördinator. Mensen zeggen wel eens gekscherend dat het mijn eetcafé is. Dat is natuurlijk niet zo, maar dat idee is ontstaan doordat mensen zien dat ik het manusje van alles ben daar. Elke maandag zijn we open en dan helpt een clubje van ongeveer zes vrijwilligers. Gemiddeld komen er zo’n veertig inwoners eten.’

Verantwoordelijkheidsgevoel

Met de methodiek van het Vangnetwerken in zijn achterhoofd koos Ten Have voor de opzet van het later geopende eetcafé in Nieuwleusen een andere insteek. Daarbij stimuleerde hij eigen verantwoordelijkheid bij de vrijwilligers. ‘Ik ga zitten met hen en vraag wat ze zelf het liefste willen doen. De betrokkenheid die er dan groeit, en het verantwoordelijkheidsgevoel, dat is zó belangrijk. Als dat er niet is, dan houdt het geen stand.’

Verloren zonder taak

‘In Nieuwleusen zijn we elke donderdag open en dan kan ik bij wijze van spreken om vijf uur binnen komen wandelen’, vervolgt Ten Have. ‘Dan is alles al geregeld, inclusief de inkoop. Voor een van de vrijwilligers is de verantwoordelijkheid, de noodzaak om er te zijn, zelfs een voorwaarde voor haar aanwezigheid. Als zij geen taak heeft, dan voelt ze zich overbodig, dan komt ze niet.’

De waarde benoemen

Een belangrijk uitganspunt van Vangnetwerken is dat ieder mens iets voor een ander wil en kan betekenen. Ten Have ziet dat ook gebeuren onder de gasten in de eetcafés. ‘Laatst nog, toen vertelde iemand over zijn kapotte koplamp op de fiets. De volgende dag was een van de andere gasten al langs geweest om het te repareren. Er ontstaan nieuwe vriendschappen, afspraken om bij elkaar thuis op de koffie te gaan.’ Ten Have benoemt de waarde hiervan, ook naar de mensen om wie het gaat.

Alles kwijt

Het is niet toevallig dat hij oog heeft voor dit soort wederkerigheid. Na een turbulente jeugd en vanaf jonge leeftijd een baan in de horeca, vormde alcohol al snel ‘de rode draad’ in zijn leven. Hij zat daardoor zelf lange tijd in een hoek waar stigma heer en meester is. “‘Daar heb je er weer één, zo’n verslaafde”, zag ik in de ogen van anderen. Mijn zelfbeeld was destijds helemaal nul. Dankzij mensen die wél mijn mogelijkheden zagen, is dat langzaam gekanteld.’

Lange weg

Hij praat open over zijn leven met een verslaving. ‘Op een gegeven moment was ik alles kwijt: mijn kinderen, mijn vriendin, werk. Ik had zelfs een tijdje geen dak boven mijn hoofd. Ik heb heel diep in de put gezeten, ben ook suïcidaal geweest.’ Na een lange weg met meerdere opnames in de verslavingszorg, kwam hij vijf jaar geleden begeleid te wonen in Dalfsen.

Zelf stappen zetten

Ten Have realiseerde zich dat hij er zelf iets van moest maken. Hoeveel steun er ook van anderen komt: híj was degene die de stappen moest zetten. ‘Blijf je thuis tussen de vier muren, dan glij je alleen maar verder af.’ Hij werd actief in de medezeggenschapsraad van de RIBW. ‘Ik had te veel dingen meegemaakt waarvan ik vond dat het echt anders moest. Ik ben niet de enige die dat soort dingen meemaakt, dus dat wil ik graag veranderen.’

Mensen kloppen aan

Toen het wijkcentrum in de buurt van zijn woning moest sluiten, klopten verschillende mensen bij hem aan. Hoe moest het nu verder? ‘Want het heette dan wel een buurthuis, maar de enige buurtbewoners die er geregeld kwamen waren de mensen die bij de RIBW (Regionale Instelling voor Beschermend en Begeleid Wonen) woonden, en cliënten van gehandicaptenzorgorganisatie Philadelphia, mensen met een verstandelijke beperking. Het grootste punt was dat er in het wijkcentrum een eetcafé was, waarvan de koks en andere vrijwilligers bewoners van de RIBW waren.’

Snel overtuigd

Om te voorkomen dat de vrijwilligers hun voldoening gevende dagbesteding kwijt zouden raken, klopte Ten Have aan bij de Trefkoele+, het kulturhus in het centrum van Dalfsen. De directeur daar had hij al snel mee. Ook de gemeente en de betrokken sociaalwerkorganisatie Saam Welzijn waren snel overtuigd van het voorstel om het eetcafé te verhuizen naar het kulturhus.

De kachel moet branden

Ten Have werkte in die periode als vrijwilliger. Hij deed dat met alles wat hij in zich had. ‘Maar de kachel brandde er niet van. Ik wilde financieel zelfstandig zijn. Andere partijen moesten maar eens over de brug komen.’ Ten Have vond een goede collega aan zijn zijde en met een gedegen plan kregen ze het voorstel erdoor dat hij bij Saam Welzijn in dienst kon komen als opbouwwerker.

Eigen grenzen aangeven

Hij heeft een contract voor twintig uur per week, maar hij is er meer dan fulltime mee bezig. Voor Ten Have maakt het niet uit om een keertje extra langs te gaan bij een inwoner. Of vijf keer extra. Dat is nog wel echt een leerpunt, zegt hij zelf. ‘De eigen grenzen aangeven, dat is wel ingewikkeld.’

Bevestiging

Momenteel volgt Ten Have aan het roc een opleiding tot ervaringsdeskundige. De uitwisseling met de studiegenoten vindt hij heel zinvol. Hetgeen hij leert qua theorie is vooral een bevestiging van dat het goed is zoals hij het aanpakt in de praktijk. ‘Soms is op je handen zitten het beste dat je kunt doen. Dat je niet direct in oplossingen gaat denken, maar alleen een luisterend oor biedt. Dat was ik al gewend om te doen.’