OPINIE- Staatssecretaris Teeven van het Ministerie van Veiligheid en Justitie maakte vrijdag 22 maart 2013 bekend hoe hij de taakstelling voor het gevangeniswezen en de forensische zorg wil realiseren. Op 27 plekken gaan gevangenissen dicht. Daaronder zijn de Bijlmerbajes in Amsterdam en oudere gevangenissen, waaronder de koepelgevangenissen in Breda en Haarlem. Drie tbs-klinieken zullen sluiten: Oldenkotte in Rekken, 2Landen in Utrecht en Veldzicht in Balkbrug. Verder neemt Teeven maatregelen waardoor het regime in gevangenissen versobert. Meer gevangenen moeten een cel gaan delen.
Als gevolg van rijksbrede bezuinigingen moet de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI)340 miljoen euro hebben bezuinigd in 2018. In het Masterplan dat op 22 maart 2013 verscheen is hier door DJI invulling aan gegeven. In het plan staat een aantal maatregelen beschreven dat ook de forensische zorg treft. In totaal moet naast de reeds ingeboekte bezuinigingen die voortkomen uit het regeer- en bestuurlijk akkoord, nog eens 56 miljoen worden bezuinigd op de forensisch zorgsector. De voorgestelde besparingen worden onder andere gerealiseerd door de afbouw van reservecapaciteit en het sluiten van instellingen. Maar ook door het flink verkorten van de behandelduur van TBS’ers.
Uit onderzoek van Arteria Consulting en GGZ Nederland in samenwerking met de forensische zorgsector, is gebleken dat naast ligduurverkorting ook andere opties tot lagere kosten leiden. Hierbij kan gedacht worden aan substitutie van zware naar lichtere vormen van forensische- of geestelijke gezondheidszorg. Ook een betere aansluiting tussen forensische- en geestelijke gezondheidszorg levert voordelen op. De winst hiervan voor de cliënt is evident.
Deze beweging zou bovendien versterkt kunnen worden door concentratie van instellingen en specialisatie van het zorgaanbod. Immers: hoe minder onderhandelingspartijen, hoe groter de samenwerkingsmogelijkheden in de keten. Een vergroting van specialistische kennis zou naar verwachting voor cliënten moeten leiden tot een optimale behandelaanpak.
Het schrappen van reservecapaciteit en het introduceren van alternatieve maatregelen voor straf, denk hierbij aan de enkelband, leiden enerzijds tot minder kosten, anderzijds tot nieuwe vormen van zorg en kansen voor de forensische sector. Om deze cliëntgroep te voorzien van adequate zorg is het noodzakelijk het ambulante aanbod verder te optimaliseren. Het is noodzakelijk dat op andere terreinen wordt geïnvesteerd.
Als een TBS’er voorheen 10 jaar behandeling kreeg, zal deze bij een teruggang naar 8 jaar behandeling een alternatief moeten hebben aan het eind van het TBS-verblijf. Goede begeleiding, een sociaal netwerk, woonvoorziening, werk of dagbesteding zijn uitermate belangrijk om het risico op recidive te beperken. De besparingsmogelijkheden en de veranderingen binnen de zorg zullen daarmee alleen succesvol zijn als in andere sectoren wordt geïnvesteerd in het voorkomen van escalaties en adequate nazorg.
Echter, voor de GGZ en gemeenten zijn ook fikse kortingen afgekondigd. Zolang ook daar veel in beweging is en op budgetten wordt gekort zou de besparing voor Veiligheid en Justitie helaas kunnen leiden tot extra kosten op andere plekken die bovendien gevolgen zou kunnen hebben voor de veiligheid van cliënt en maatschappij.
Itske Lindhout is senior adviseur en Martijn Mallie is partner bij Arteria Consulting
