De vorige keer blogde Willem-Jan over het belang van oogcontact >>
Mij bekruipt de laatste tijd soms hetzelfde gevoel: dat we in zorg en welzijn teruggaan naar het verleden omdat het daar fout is gegaan. Die fout is dat we ooit als burgers zelf aan het roer stonden en voor elkaar zorgden. Toen kwamen die vermaledijde beroepskrachten die alles overnamen en iedereen hulpafhankelijk maakten. Als we die ‘historische vergissing’ (Paul Frissen) maar weer ongedaan maken, dan komt het helemaal goed met de wereld.
Cliëntsysteem
In een filmscript kan een dergelijke eenvoudige voorstelling van zaken nog wel werken. In het echt ligt het allemaal toch iets gecompliceerder. Kijk maar naar het model met cirkels rond de cliënt. Als idee niks mis mee: de zorgvrager centraal, daaromheen de eigen familie en vrienden (tegenwoordig in huiveringwekkende systeemtaal ook wel cliëntsysteem genoemd), dan de vrijwillige ondersteuners en in de buitenste cirkel de beroepskrachten. Maar de praktijk van dit beeld leidt al snel tot het stellen van grenzen, het afschuiven van verantwoordelijkheden en het bizarre fenomeen van beroepskrachten die op hun handen zitten.
Afstemmen en gelijkwaardig samenwerken
Ik gebruik de laatste tijd de metafoor van de bloem. In het hart van de bloem zit nog steeds de zorgvrager. Daar draait het immers om. Hij of zij is voor zover mogelijk ook degene die de regie voert. De bloemblaadjes bestaan uit alle partijen die iets te maken (kunnen) hebben met de zorgvrager. Dat zijn zowel betaalde als onbetaalde krachten. In steeds wisselende combinaties verlenen ze zorg en ondersteuning. De ene keer neemt de mantelzorger het voortouw, de volgende keer de vrijwilliger en dan weer de beroepskracht. Afstemmen en gelijkwaardig samenwerken is dan de opgave. Dus niet wachten in de keten tot je ingeschakeld wordt.
Positieve bijdrage
De bloem helpt mij en de organisaties waarvoor ik werk om de focus te leggen op wat ieders positieve bijdrage is en hoe je die kunt versterken. Geen afrekening met het verleden dus, maar gebruik maken van wat werkt. Daar zou ik wel eens een film over willen zien.
Willem-Jan de Gast is senior organisatieadviseur bij Movisie.
